SpaceX mở ra kỷ nguyên du hành không gian thương mại

Chủ tịch SpaceX Elon Musk. Ảnh: Business Insider.
SpaceX mở ra kỷ nguyên du hành không gian thương mại


Lo lắng của Elon Musk về tàu chở người lên vũ trụ

Điều khiến chủ tịch SpaceX lo lắng nhất về chuyến bay Demo-2 không phải tên lửa Falcon 9 có cất cánh thuận lợi mà là quá trình hồi quyển của tàu Crew Dragon.

Màn hình cảm ứng trên tàu Space X hiện đại như phim viển tưởng



Chuyến bay mang tên Demo-2 đưa hai phi hành gia NASA Bob Behnken và Doug Hurley lên quỹ đạo Trái Đất bằng tàu vũ trụ Crew Dragon trên lưng tên lửa Falcon 9 và ghép nối với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Sau 110 ngày ở ISS, phi hành đoàn sẽ khởi hành trở lại Trái Đất trong khoang tàu Crew Dragon và đáp xuống biển.

Buổi phóng tàu lúc 2h22 ngày 31/5 theo giờ Hà Nội cũng lo ngại rủi ro. NASA ước tính xác suất phi hành đoàn thiệt mạng là 1/276, nhưng đó không phải là phần trong nhiệm vụ khiến chủ tịch SpaceX Elon Musk lo lắng nhất. "Phần tôi lo lắng nhất là chuyến bay hồi quyển sẽ diễn ra sau vài tháng nữa", Musk chia sẻ với phóng viên Irene Klotz của tạp chí Aviation Week.

Trong quá trình hồi quyển, tàu Crew Dragon sẽ phải lao nhanh qua bầu khí quyển Trái Đất, quá trình nung nóng con tàu không được thiết kế để chịu nhiệt. Theo Musk, dù nguy cơ rất thấp, mối quan tâm lớn nhất của ông đối với mẫu tàu vũ trụ mới là thiết kế bất đối xứng do hệ thống thoát hiểm khẩn cấp. Trong khi quay trở lại Trái Đất ở tốc độ nhanh gấp 25 lần vận tốc âm thanh, tấm chắn nhiệt của tàu sẽ mở ra và hấp thụ năng lượng plasma siêu nóng, nhưng lực hồi quyển vẫn có khả năng gây ra thảm họa dù mong manh.

"Nếu bạn xoay tròn quá nhiều, bạn có thể tiếp xúc với plasma ở động cơ đẩy thoát hiểm SuperDraco", Musk giải thích. "Điều này có thể làm các bộ phận của tàu bị quá nhiệt và lảo đảo mất kiểm soát. Chúng tôi đã xem xét trước buổi phóng vì vậy tôi không nghĩ hệ thống này sẽ gặp trục trặc. Tôi chỉ hơi lo ngại vì bộ phận không đối xứng".

Video Tàu vũ trụ ghép nối thành công với Trạm ISS.



Đây là quá trình rủi ro và đòi hỏi sự khéo léo. Tàu vũ trụ đuổi theo trạm ISS, bay trên quỹ đạo với tốc độ lên tới 28.100 km/h, nhưng sau đó phải tiếp cận trạm vũ trụ một cách chậm rãi và thận trọng.

Musk từng bày tỏ lo lắng tương tự về độ không ổn định khi lộn vòng trong buổi họp báo nhanh sau khi tàu vũ trụ Crew Dragon cất cánh vào tháng 3/2019 trong chuyến bay không người lái mang tên Demo-1 lên quỹ đạo và trở về Trái Đất. Musk cũng lo ngại về hệ thống dù của tàu Crew Dragon, dùng để hãm tốc độ khi tàu bay nhanh qua bầu khí quyển dày.

"Những chiếc dù rất mới. Liệu dù có mở ra thuận lợi hay không? Sau đó, hệ thống có hướng tàu Dragon 2 tới đúng vị trí và hạ cánh an toàn hay không?", Musk bày tỏ băn khoăn.

Trong họp báo hôm 25/5, Hans Koenigsmann, phó chủ tịch phụ trách an toàn bay của SpaceX, được hỏi điều gì khiến ông trăn trở vào đêm trước ngày phóng. Koenigsmann cũng trả lời đó là quá trình hồi quyển. Công ty không thể kiểm tra hệ thống dù của tàu Crew Dragon cho tới khi bộ phận này bung ra. Nhưng Koenigsmann cũng bày tỏ hài lòng với thành tựu sau nhiều năm làm việc để đảm bảo tàu Crew Dragon an toàn khi bay.

SpaceX giảm thiểu rủi ro bằng hàng chục lần phóng tên lửa Falcon 9 trước đó. Công ty cũng thiết kế tàu Crew Dragon dựa trên mẫu tàu chở hàng Cargo Dragon hay còn gọi là Dragon 1 từng bay thành công tới trạm ISS 20 lần. Tàu Crew Dragon đã bay lên quỹ đạo một lần và tiến hành thử nghiệm vào tháng 1/2020.

---

MỸChuyến bay chở hai phi hành gia lên trạm ISS do SpaceX và NASA hợp tác tiến hành tạo ra bước ngoặt mới trong lĩnh vực du hành không gian.


Tên lửa Falcon 9 của SpaceX rời khỏi vệ phóng. Ảnh: AFP.

Sau gần hai thập kỷ nỗ lực, công ty của Elon Musk, SpaceX, phóng thành công tàu vũ trụ đưa hai phi hành gia vào quỹ đạo, mở ra kỷ nguyên mới cho các chuyến bay chở người vào không gian ở Mỹ. Chuyến bay Demo-2 đánh dấu lần đầu tiên phi hành gia được đưa vào quỹ đạo từ đất Mỹ sau gần một thập kỷ và SpaceX trở thành công ty tư nhân đầu tiên chở hành khách bằng phương tiện tự chế tạo.

Hai phi hành gia NASA Bob Behnken và Doug Hurley bay vào không gian bên trong tàu tự động mới của SpaceX mang tên Crew Dragon, con tàu được thiết kế để chở người giữa Trái Đất và Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Ngồi bên trong khoang tàu hình nón, bộ đôi khởi hành trên lưng tên lửa Falcon 9 của SpaceX từ Trung tâm Vũ trụ Kennedy tại Florida vào 2h22 ngày 31/5 theo giờ Hà Nội. Tên lửa đưa tàu Crew Dragon lên quỹ đạo khoảng 12 phút sau. Vào tối cùng ngày, hai phi hành gia ghép nối thành công với Trạm Vũ trụ Quốc tế.

"Bob và Doug, thay mặt toàn bộ đội ngũ phóng tàu, cảm ơn các anh vì đã bay với tên lửa Falcon 9", Bala Ramamurthy, kỹ sư trưởng phụ trách dự án Crew Dragon, nói với hai phi hành gia sau khi họ tới quỹ đạo. "Chúng tôi hy vọng các anh yêu thích chuyến bay và chúc các anh thực hiện nhiệm vụ tốt đẹp". Tầng đẩy tên lửa Falcon 9 cũng hạ cánh thành công trên một trong những tàu không người lái của SpaceX ở Đại Tây Dương, kết thúc buổi phóng tàu trôi chảy.

Lần phóng này là cột mốc quan trọng đối với SpaceX, công ty do Musk thành lập với mục tiêu đưa người vào vũ trụ và xây dựng khu định cư trên sao Hỏa. Đây cũng là thử nghiệm quan trọng cuối cùng đối với SpaceX theo chương trình Commercial Crew của NASA. Thông qua chương trình, NASA chọn ra hai công ty là SpaceX và Boeing để phát triển tàu vũ trụ mới có thể thường xuyên vận chuyển phi hành gia giữa Trái Đất và Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS). Sau 6 năm phát triển và thử nghiệm Crew Dragon, SpaceX trở thành công ty tiên phong trong cuộc đua chở người vào không gian đầu tiên. Chuyến bay hôm 31/5 giúp xác định tàu Crew Dragon đã sẵn sàng để chở phi hành gia NASA lên ISS trong những năm tới hay chưa.

Dù chuyến bay được xem như một thử nghiệm, nó vẫn có ý nghĩa to lớn đối với nước Mỹ. Lần gần nhất các phi hành gia bay vào quỹ đạo từ đất Mỹ là trong chuyến bay cuối cùng của tàu vũ trụ con thoi vào ngày 8/7/2011. Từ sau đó, tên lửa Soyuz của Nga là phương tiện duy nhất thực hiện những chuyến bay có người lái lên ISS, và mỗi ghế trên tàu Soyuz tiêu tốn của NASA khoảng 80 triệu USD.

Chưng trình Commercial Crew được tạo ra nhằm chấm dứt sự phụ thuộc của NASA vào Nga, đồng thời mở ra cách hoạt động mới ở NASA. Trong lịch sử bay vào vũ trụ, chính phủ chịu trách nhiệm giám sát thiết kế, chế tạo và vận hành tàu vũ trụ chở người lên quỹ đạo. Với Commercial Crew, NASA muốn khối tư nhân tham gia. Khi ký hợp đồng với SpaceX và Boeing năm 2014, NASA hy vọng họ có thể phóng phương tiện vào năm 2017. Những trì hoãn về mặt kỹ thuật và thất bại trong thử nghiệm khiến chương trình tiến triển chậm hơn dự kiến, nhưng SpaceX đã tạo ra bước ngoặt mới.

"SpaceX đã đặt nền móng cho kỷ nguyên mới trong lĩnh vực chở người vào không gian", Jim Bridenstine, giám đốc NASA, phát biểu trước buổi phóng. "Đó là một kỷ nguyên mà nhiều người có thể bay vào không gian hơn trước đây".

Tàu Crew Dragon được thiết kế để tự động ghép nối với trạm ISS mà không cần nhận lệnh từ phi hành đoàn, dù hai phi hành gia điều khiển tàu bằng màn hình cảm ứng khi tiếp cận trạm ISS. Sau khi kiểm tra giao diện, họ trao lại quyền điều khiển cho tàu Crew Dragon. Con tàu ghép nối thành công với trạm ISS vào 21h16 ngày 31/5 theo giờ Hà Nội. Đây vẫn chưa phải là một chiến thắng tuyệt đối.

Behnken và Doug Hurley sẽ phải vượt qua hành trình trở về, giúp kiểm tra khả năng đưa người trở lại Trái Đất an toàn của tàu Crew Dragon. NASA chưa quyết định ngày bay trở về của họ, dự kiến diễn ra trong khoảng 6 - 16 tuần tới. Sau khi có quyết định, Behnken và Hurley sẽ trở lại vào khoang tàu Crew Dragon và bắt đầu hành trình căng thẳng qua khí quyển Trái Đất. Tàu Crew Dragon trang bị tấm chắn nhiệt để bảo vệ phi hành gia, hệ thống 4 dù được thiết kế để bung ra và giúp phương tiện hạ cánh nhẹ nhàng xuống Đại Tây Dương. Sau đó, tàu thu hồi của SpaceX sẽ gặp phi hành đoàn, đưa họ và khoang tàu vào bờ. Đó là mốc đánh dấu nhiệm vụ thành công. "Tôi sẽ không ăn mừng cho tới khi Bob và Doug trở về nhà thành công", giám đốc NASA nói.

SpaceX đã vượt mặt NASA như thế nào



NASA lên kế hoạch sử dụng dữ liệu thu thập từ nhiệm vụ này để chứng nhận tàu Crew Dragon có thể thực hiện những chuyến bay thường xuyên chở phi hành gia giữa Trái Đất và trạm ISS. SpaceX và NASA dự định tiến hành chuyến bay tiếp theo của tàu Crew Dragon vào ngày 30/8 với 4 phi hành gia, bao gồm 3 phi hành gia NASA Victor Glover, Mike Hopkins, và Shannon Walker, cùng phi hành gia người Nhật Soichi Noguchi. Điều đó đánh dấu bắt đầu kỷ nguyên mới trong đó các công ty tư nhân định kỳ đưa người lên quỹ đạo thấp của Trái Đất.

Tham vọng của SpaceX không dừng lại ở đó. Công ty đang phát triển tàu Starship để chở người tới các địa điểm ở không gian sâu như Mặt Trăng và sao Hỏa trong tương lai. Có nhiều chướng ngại vật giữa tầm nhìn táo bạo và thực tiễn, nhưng thành công của Demo-2 cho thấy công ty đang đi đúng hướng nhằm giúp con người bay vào sâu hơn trong vũ trụ.

---

Tàu chở người SpaceX ghép nối thành công với trạm vũ trụ

Tàu Crew Dragon ghép nối với Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) lúc 21h16 tối 31/5 (giờ Hà Nội) trên bầu trời miền bắc Trung Quốc và Mông Cổ.

Video Ghép nối là quá trình rủi ro và đòi hỏi sự khéo léo. Tàu Crew Dragon ghép nối với trạm vũ trụ quốc tế sau 19 tiếng bay ngoài không gian



Tàu vũ trụ đuổi theo trạm ISS, bay trên quỹ đạo với tốc độ lên tới 28.100 km/h, nhưng sau đó phải tiếp cận trạm vũ trụ một cách chậm rãi và thận trọng.

Sự kiện ghép nối diễn ra sau khoảng 19 tiếng Crew Dragon bay ngoài không gian, sớm vài phút so với lịch trình ban đầu. Tuy nhiên, hai phi hành gia Bob Behnken và Doug Hurley vẫn sẽ ngồi trong khoang tàu.

Đúng 0h02 ngày 1/6, cửa nối giữa tàu Crew Dragon và trạm ISS được mở. Sau 20 phút chuẩn bị, Behnken và Hurley di chuyển sang trạm ISS, lúc này đang ở độ cao hơn 420 km so với mặt đất. Hai phi hành gia nhận được sự chào đón nồng nhiệt của các đồng nghiệp ngay khi bước vào trạm vũ trụ.

Video Phi hành gia bước sang trạm ISS.



Behnken và Hurley sẽ gia nhập cùng các phi hành gia Chris Cassidy (NASA), Anatoly Ivanishin và Ivan Vagner (Nga). Ba phi hành gia này đã hoạt động trên trạm ISS từ tháng 4.

Tên lửa Falcon 9 đưa tàu vũ trụ Crew Dragon của SpaceX rời bệ phóng tại Trung tâm Vũ trụ Kennedy, Florida, lúc 2h22 ngày 31/5 (giờ Hà Nội). Chuyến bay mang tên Demo-2 đánh dấu lần đầu tiên tàu chở người phóng lên quỹ đạo từ đất Mỹ sau gần một thập kỷ. Tổng thống Mỹ Donald Trump, phu nhân Melania và Phó tổng thống Mike Pence đã tới theo dõi buổi phóng.

Hai phi hành gia Behnken và Hurley sẽ hoạt động trên trạm ISS từ một đến bốn tháng, tùy thuộc vào thời điểm SpaceX sẵn sàng thực hiện chuyến bay tiếp theo với tàu Crew Dragon.

---

Tàu chở người đầu tiên của SpaceX nhìn từ vũ trụ

Vệ tinh WorldView-3 của tập đoàn viễn thông Maxar ghi hình tên lửa Falcon 9 và tàu Crew Dragon trên bệ phóng ở Florida, sẵn sàng cho chuyến bay lịch sử.


Tên lửa Falcon 9 và tàu Crew Dragon trên bệ phóng trong ảnh chụp từ vệ tinh WorldView-3. Ảnh: Space.

Từ năm 2011, các phi hành gia không thể bay vào vũ trụ từ đất Mỹ do NASA ngừng sử dụng đội tàu con thoi. Tuy nhiên, điều đó sẽ thay đổi sau chuyến bay Demo-2 trong chương trình phát triển tàu chở người thương mại của NASA. Hai phi hành gia NASA Bob Behnken và Doug Hurley sẽ bước vào trong khoang tàu Crew Dragon và khởi hành tới Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) theo lịch trình dự kiến vào 3h33 ngày 28/5, giờ Hà Nội.

Vệ tinh WorldView-3 của Maxar ghi hình bộ đôi tên lửa và tàu vũ trụ vào 22h51 ngày 23/5 theo giờ Hà Nội. Vào thời điểm camera chụp ảnh, vệ tinh này đang bay phía trên Đại Tây Dương, cách Trung tâm Vũ trụ Kennedy của NASA khoảng 650 km về phía đông.

Theo Maxar, bức ảnh được chụp ngay trước khi Behnken và Hurley tới bãi phóng để tổng duyệt cho ngày trọng đại. Trong buổi tổng duyệt, hai phi hành gia mặc bộ đồ du hành vũ trụ của SpaceX, tiến tới bệ phóng trên chiếc Tesla Model X SUV mang logo NASA và trèo vào trong khoang tàu Crew Dragon để diễn tập các hoạt động trong ngày phóng.

Sau khi tên lửa cất cánh, Behnken và Hurley sẽ bắt đầu hành trình kéo dài 19 giờ tới ISS. Tại đó, họ sẽ gặp gỡ 3 phi hành gia đã ở trên trạm từ tháng 4/2020. Hiện nay, phi hành gia Chris Cassidy của NASA đang giữ chức chỉ huy trạm, bên cạnh hai nhà du hành người Nga Anatoly Ivanishin và Ivan Vagner. Behnken và Hurley sẽ ở lại trạm ISS khoảng 1 - 4 tháng.

Tên lửa Falcon 9 hạ cánh trở lại trái đất



Sky+ (Từ Internet-(Theo Verge- Space- Business Insider))