Tập đoàn đánh thuê Wagner Group giúp Nga kiểm soát thị trấn chiến lược Soledar là ai?

Nhà tài phiệt Nga Yevgeniy Prigozhin nằm trong số các nhân vật bị Mỹ trừng phạt hồi đầu năm 2022 - Ảnh: REUTERS
Tập đoàn đánh thuê Wagner Group giúp Nga kiểm soát thị trấn chiến lược Soledar là ai?


Bộ Quốc phòng Nga xác nhận Wagner Group đã giúp Nga giành kiểm soát thị trấn chiến lược Soledar. Công ty quân sự tư nhân này đã hoạt động từ lâu trước khi được nhắc tên trong các trận chiến ở miền đông Ukraine.

Wagner Group được thành lập vào năm 2014. Một trong những nhiệm vụ đầu tiên của họ là ở bán đảo Crimea của Ukraine vào năm 2014. 2014 cũng là năm Nga "sáp nhập" Crimea.

Tại Crimea, những lính đánh thuê của tập đoàn này đã giúp lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn kiểm soát khu vực.

Sau khi Nga chính thức đưa quân sang Ukraine vào cuối tháng 2-2022, Matxcơva ban đầu sử dụng lính đánh thuê để củng cố lực lượng tiền tuyến. Nhưng sau đó vai trò của họ ngày càng lớn trong các trận chiến quan trọng, chẳng hạn như những trận xung quanh các thành phố Bakhmut và Soledar ở miền đông Ukraine.

Mới đây, Bộ Quốc phòng Nga xác nhận Wagner Group đã giúp giành kiểm soát thị trấn chiến lược Soledar.

Công ty, chủ sở hữu và hầu hết các chỉ huy của tổ chức này đều đang chịu sự trừng phạt của Mỹ, Anh và Liên minh châu Âu (EU).

Wagner Group gồm những ai?

Trước khi chiến sự nổ ra ở Ukraine, Công ty Wagner bao gồm vài nghìn lính đánh thuê. Hầu hết trong số này được cho là những cựu quân nhân ưu tú được đào tạo bài bản, theo kênh truyền hình Đức Deutsche Welle.

Nhưng khi cuộc chiến bắt đầu gây ra những tổn thất nặng nề, chủ sở hữu của công ty là nhà tài phiệt Yevgeny Prigozhin (được cho là thân cận với Tổng thống Nga Vladimir Putin) bắt đầu mở rộng nhóm, tuyển dụng công dân Nga, bao gồm tù nhân, cũng như người nước ngoài.


Các chiến binh của Wagner Group - Ảnh: news.com.au

Trong một video lan truyền hồi tháng 9-2022, Prigozhin xuất hiện trong sân nhà tù ở Nga, nói chuyện với đám đông phạm nhân, hứa rằng nếu họ tham chiến ở Ukraine trong 6 tháng thì bản án của họ sẽ được giảm nhẹ.

Hiện ước tính có tới 20.000 binh sĩ của công ty này đang chiến đấu ở Ukraine.

Mặc dù hoạt động mạnh nhưng hiệu quả của Wagner Group không rõ ràng. Các nhà phân tích cho rằng nhóm này cũng có một số lượng lớn thương vong mà không đạt được những bước tiến đáng kể.

Wagner Group và các vùng xám pháp lý

Việc thành lập các công ty quân sự tư nhân là bất hợp pháp theo hiến pháp Nga, trong đó quy định rằng trách nhiệm về an ninh và quốc phòng chỉ thuộc về nhà nước. Bộ luật hình sự của Nga cấm công dân làm lính đánh thuê nhưng các công ty nhà nước được phép có lực lượng an ninh vũ trang tư nhân.

Những kẽ hở như vậy cho phép Wagner Group hoạt động trong vùng xám "bán hợp pháp".

Chẳng hạn, công ty này từng hoạt động ở châu Phi, cung cấp hỗ trợ và an ninh cho các công ty khai thác mỏ của Nga và các khách hàng khác. Tuy nhiên, nhóm này bị cáo buộc hoạt động như một công cụ để giành quyền kiểm soát tài nguyên thiên nhiên ở châu Phi, cũng như gây ảnh hưởng đến chính trị và xung đột ở các quốc gia Libya, Sudan, Mali và Madagascar. Các chiến binh của Wagner cũng có mặt ở Syria.


Tòa nhà văn phòng Wagner Centre ở St Petersburg, Nga - Ảnh: AFP

Nga không phải là quốc gia duy nhất có các công ty quân sự tư nhân. Nhiều quốc gia khác, bao gồm Mỹ, Nam Phi, Iraq và Colombia, cũng có các công ty quân sự tư nhân hoạt động bên trong và ngoài nước. Nhiều nhóm như vậy hoạt động rất kín đáo.

Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) và Liên Hiệp Quốc thời gian qua đã đưa ra cảnh báo về việc có lính đánh thuê và các công ty an ninh, quân sự tư nhân đang tham gia vào các cuộc xung đột vũ trang hiện nay trên khắp thế giới.

Wagner được cho là nổi lên nhờ mối quan hệ chặt chẽ với Chính phủ Nga, cũng như phạm vi hoạt động lớn. Trong khi nhiều công ty tư nhân khác tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ an ninh, Wagner nhận nhiều nhiệm vụ trong các cuộc xung đột và nội chiến.

---

Vì sao Nga muốn chiếm Soledar?

Soledar trở thành một trong những chiến trường đẫm máu nhất kể từ đầu cuộc chiến của Nga tại Ukraine. Cả hai bên đều dồn mọi nguồn lực để kiểm soát thành phố chiến lược này.


Lực lượng Nga công bố hình ảnh pháo tự hành khai hỏa ở Donetsk - Ảnh: NYT

Ngày 13-1 (giờ địa phương), Bộ Quốc phòng Nga xác nhận đã kiểm soát hoàn toàn Soledar, trong đó công ty quân sự tư nhân Wagner chịu trách nhiệm dẫn đầu cuộc "tấn công trực tiếp".

Mặc dù phía Ukraine khẳng định cuộc chiến vẫn đang tiếp tục, song truyền thông quốc tế cho rằng Soledar gần như đã rơi vào tay Nga. Tuy nhiên, giới quan sát phương Tây nhận định cục diện cuộc chiến sẽ không thay đổi nếu TP Soledar hay thậm chí TP Bakhmut thất thủ.

Chiến thắng hao tổn

Những ngày qua, giới chức của cả Nga lẫn Ukraine đều mô tả chiến trường tại Soledar như "cối xay thịt" khi cùng tuyên bố đã tiêu diệt hàng trăm binh lính của nhau.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết "hầu như không còn sự sống" ở đây. Thành phố 10.000 dân này, theo Hãng tin Tass, hiện chỉ còn khoảng 600 người và gần 300 người đã được sơ tán vào cuối tuần này. Nhưng vì sao Soledar quan trọng như vậy?

Giới quan sát phương Tây cho rằng việc chiếm được Soledar sẽ là một thắng lợi tinh thần với Nga sau nhiều tuần liên tục phải lui quân ở miền bắc, đông bắc và đông Ukraine. Việc kiểm soát thành phố này cũng cho phép Nga cắt đứt tuyến cung ứng cho Bakhmut, bao vây lực lượng Ukraine tại đây và tiến tới kiểm soát toàn bộ vùng Donbass ở miền đông Ukraine.

Không chỉ với Nga, chiến thắng ở Soledar cũng sẽ "đánh bóng tên tuổi" lãnh đạo Công ty Wagner - ông Yevgeny Prigozhin. Cuối cùng, các mỏ muối khổng lồ ở đây cũng có giá trị về kinh tế hoặc có thể dùng làm nơi cất giấu vũ khí, đạn dược.

Hãng tin Tass dẫn lời ông Denis Pushilin, lãnh đạo Cộng hòa Donetsk tự xưng, giải thích việc kiểm soát Soledar sẽ mở đường cho Nga tiến công vùng Slavyansk và Kramatorsk - hai pháo đài của Ukraine trong khu vực.

Theo ông Pushilin, lực lượng Nga có thể phá vỡ tuyến phòng thủ của Ukraine ở Donetsk ngay khi đã kiểm soát được Bakhmut và Seversk. "Chúng ta sẽ phá tan tiền tuyến khi kiểm soát được Soledar, Artyomovsk (cách Nga gọi Bakhmut) và Seversk. Điều này sẽ cho phép chúng ta tiến về phía Gorlovka và Slavyansk", ông Pushilin nói.

Dù vậy, đây cũng là một chiến thắng hao tổn đối với Nga khi liên tục phải dồn quân đến Soledar để áp đảo phía Ukraine trong những ngày qua.

Ngày 13-1, Đài CNN dẫn lời ông Taras Berezovets, một chỉ huy của Lực lượng đặc biệt Ukraine, cho biết việc ở lại Soledar không có ý nghĩa quân sự vì nó "đã bị phá hủy hoàn toàn".

Ông Berezovets cho rằng quyết định rút quân sẽ được đưa ra trong những ngày tới dù còn tùy thuộc vào Bộ Tổng tham mưu Ukraine. Nhiệm vụ hiện tại của nhóm ông là cố thủ càng lâu và tiêu diệt càng nhiều binh sĩ của Công ty Wagner càng tốt.

"(Việc chiếm được Soledar) không có nghĩa là tuyến phòng thủ hay mặt trận của Ukraine đã sụp đổ và cần phải lùi về tuyến phòng thủ mới" - Oleksandr Musiyenko, một nhà phân tích ở Kiev, nhận định.

Cục diện có thay đổi?

Giới phân tích phương Tây cho rằng chiến thắng ở Soledar cũng khó giúp Nga kiểm soát được các thành phố lớn ở Donbass.

Viện Nghiên cứu chiến tranh, một cơ quan cố vấn ở Washington, cho rằng sự sụp đổ của thành phố này không phải là "một diễn biến quan trọng về mặt chiến dịch và không báo trước một cuộc bao vây Bakhmut".

Viện này cũng cho rằng Matxcơva đã "phóng đại quá mức tầm quan trọng của Soledar", trong khi trận chiến kéo dài và khó khăn ở đó đã làm lực lượng Nga hao tổn đáng kể.

Ông John Kirby, người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Nhà Trắng, cho rằng dù Matxcơva có một chút lợi ích về kinh tế khi chiếm được Soledar nhưng đây chỉ là chiến thắng mang tính biểu tượng.

"Ngay khi cả Bakhmut và Soledar đều rơi vào tay Nga, nó sẽ không có tác động chiến lược đối với cuộc chiến. Và nó chắc chắn sẽ không ngăn được Ukraine hay làm họ chậm lại", ông Kirby nói.

Trong khi đó, Nga dường như đang muốn thúc đẩy một chiến thắng ở Ukraine khi chiến dịch quân sự sắp tròn một năm khi đưa quan chức quân đội cấp cao nhất lên chỉ huy cuộc chiến.

Theo nhà phân tích Francesca Ebel của báo Washington Post, khi bổ nhiệm sĩ quan quân đội cấp cao nhất của Nga, Tổng tham mưu trưởng Valery Gerasimov làm chỉ huy tác chiến trực tiếp tại Ukraine, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đặt nhiều kỳ vọng vào người bạn tin cậy này của ông.

---

Nga tấn công tên lửa vào Kiev

Trên đà thắng lợi tại Soledar, ngày 14-1 Nga mở cuộc không kích bằng tên lửa nhằm vào thủ đô Kiev. "Tên lửa tấn công các cơ sở hạ tầng quan trọng" - ông Kyrylo Tymoshenko, quan chức văn phòng Tổng thống Volodymyr Zelensky, xác nhận.

Trên mạng xã hội Telegram, thị trưởng Kiev, ông Vitali Klitschko, cho biết có nhiều tiếng nổ ở quận Dniprovskiy và kêu gọi người dân ở yên trong hầm trú ẩn. Tại khu vực Cherkasy ở miền trung Ukraine, chính quyền địa phương cũng cảnh báo nguy cơ bị nã tên lửa trong ngày 14-1.

---

Nguồn: TTO