Thủ tướng Anh tuyên bố từ chức

Thủ tướng Anh tuyên bố từ chức


Boris Johnson tuyên bố từ chức nhưng sẽ tiếp tục là thủ tướng Anh cho đến khi lãnh đạo mới được bầu, trong bối cảnh ông đối mặt nhiều bê bối.

Thủ tướng Anh phát biểu từ chức trước văn phòng ở số 10 phố Downing, London hôm nay. Video: Reuters



Mở đầu bài phát biểu trước Văn phòng Thủ tướng ở số 10 phố Downing, London vào lúc 12h30 hôm nay (18h30 giờ Hà Nội), ông Boris Johnson, 58 tuổi, nói "xin chào" một cách vui vẻ.

"Rõ ràng ý nguyện của đảng Bảo thủ là cần phải có một lãnh đạo mới trong đảng, do đó sẽ có thủ tướng mới. Quá trình lựa chọn lãnh đạo mới nên bắt đầu ngay bây giờ và thời gian bầu sẽ được công bố vào tuần tới", ông nói, thêm rằng trước bài phát biểu, ông đã chỉ định nội các để duy trì hoạt động của chính phủ cho đến khi lãnh đạo mới được bổ nhiệm.

Thủ tướng Johnson nhấn mạnh ông đã được bầu với đa số phiếu lớn nhất kể từ năm 1987 và tỷ lệ phiếu bầu lớn nhất kể từ năm 1979.

"Tôi vô cùng tự hào về những thành tựu của chính phủ này", ông nói, đề cập đến Brexit và cách đưa đất nước vượt qua đại dịch, triển khai vaccine Covid-19 nhanh nhất ở châu Âu hay Anh là nước đi đầu trong hỗ trợ Ukraine. "Và bây giờ hãy để tôi nói với người dân Ukraine rằng Anh sẽ tiếp tục ủng hộ cuộc chiến giành tự do của các bạn đến khi nào cần".

"Tôi biết nhiều người sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và có lẽ khá nhiều người cũng sẽ thất vọng. Và tôi muốn các bạn biết rằng tôi đã buồn như thế nào khi phải từ bỏ công việc tốt nhất trên thế giới", ông cho hay, đồng thời nhấn mạnh "sẽ chiến đấu trong những giờ cuối cùng để thực hiện sự ủy nhiệm mà người dân đã giao phó cho ông trong cuộc tổng tuyển cử tháng 12/2019".

Theo Johnson, ông đã cố thuyết phục đảng Bảo thủ rằng từ chức là "kỳ quặc", nhưng bất thành. "Tôi rất tiếc vì đã không thành công trong những cuộc tranh luận đó. Trong chính trị, không ai là không thể thay thế. Chúng ta sẽ lại có một lãnh đạo mới đưa đất nước vượt qua khó khăn", ông bày tỏ.

Ông cảm ơn công chúng Anh, người vợ Carrie cùng các con, gia đình, công chức và nhân viên đã giúp đỡ ông, cũng như đội cảnh vệ.

"Ngay cả khi mọi thứ đôi khi có vẻ tối tăm, tương lai của chúng ta là vàng", ông nói khi kết thúc bài phát biểu.


Thủ tướng Anh phát biểu từ chức. Ảnh: Reuters.

Ngoại trưởng Anh Liz Truss, một trong những người có khả năng kế nhiệm ông Johnson, cho rằng ông đã đúng khi từ chức. "Thủ tướng đã đưa ra quyết định đúng đắn. Chúng ta cần sự bình tĩnh và thống nhất ngay bây giờ để tiếp tục điều hành đất nước trong lúc lãnh đạo mới được chọn lựa", bà cho hay. Theo cuộc thăm dò ý kiến đối với các thành viên đảng Bảo thủ được thực hiện bởi YouGov, một công ty phân tích dữ liệu và nghiên cứu thị trường có trụ sở tại Anh, Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace hiện là ứng viên tiềm năng nhất để kế nhiệm ông Johnson. Ông Johnson gần đây phải đối mặt với hàng loạt bê bối cùng những chỉ trích vì mở tiệc giữa lúc Anh phong tỏa ngăn Covid-19 hồi năm 2020. Sức ép với ông Johnson tăng thêm khi các nhà kinh tế dự đoán nước này có nguy cơ bước vào thời kỳ suy thoái vì những bất ổn hiện nay liên quan đến tình trạng lạm phát và khủng hoảng nhiên liệu toàn cầu. Hơn 50 bộ trưởng, thứ trưởng và các trợ lý nghị sĩ đảng Bảo thủ đã nộp đơn từ chức kể từ ngày 5/7, khi sự ủng hộ dành cho ông Johnson giảm đáng kể. Người tiền nhiệm của ông Johnson là bà Theresa May, cũng thuộc đảng Bảo thủ, từ chức hồi tháng 6/2019 do không thể đưa đất nước đạt thỏa thuận Brexit để rời Liên minh châu Âu (EU). Trước bà May, thủ tướng đảng Bảo thủ David Cameron từ chức tháng 10/2016 sau khi đa số người dân Anh chọn rời EU.
Số ngày đương chức của các thủ tướng Anh từ thời Thế chiến II. Đồ họa: Sky News.

---

Những gương mặt tiềm năng thay thế Thủ tướng Anh

Cuộc cạnh tranh cho ghế thủ tướng Anh sau khi ông Johnson từ chức được dự đoán đầy cam go, khi các ứng viên tiềm năng đều "ngang tài, ngang sức".

Những bê bối liên tiếp thời gian qua đã đẩy nội các của Thủ tướng Anh Boris Johnson vào khủng hoảng, khiến ông hôm nay phải tuyên bố từ chức lãnh đạo đảng Bảo thủ. Điều này đồng nghĩa ông cũng sẽ phải rời ghế thủ tướng sau ba năm nhiệm kỳ.

Cuộc chạy đua vào ghế lãnh đạo đảng Bảo thủ sẽ diễn ra mùa hè này. Người chiến thắng, dự kiến được công bố trước hội nghị đảng vào tháng 10, sẽ trở thành thủ tướng tiếp theo của nước Anh. Giờ đây, những gương mặt tiềm năng có thể thay thế ông Johnson bắt đầu được điểm danh, với nhiều cái tên đáng chú ý.

Liz Truss


Ngoại trưởng Anh Liz Truss tham dự một cuộc họp báo ở London hồi tháng 11 năm ngoái. Ảnh: Reuters.

Ngoại trưởng Truss, 46 tuổi, từ lâu đã được coi là một lãnh đạo tương lai tiềm năng của đảng Bảo thủ. Bà giành được ủng hộ mạnh mẽ bên trong đảng vì nhiệt tình thúc đẩy Brexit (Anh rời Liên minh châu Âu). Bà cũng xây dựng hình ảnh gần gũi với công chúng nhờ thường xuyên tương tác trên mạng xã hội.

Bức ảnh Ngoại trưởng Truss chụp trong một chiếc xe tăng năm ngoái đã khiến nhiều người liên tưởng đến hình ảnh nổi tiếng vào năm 1986 của nữ thủ tướng Margaret Thatcher.

Trên cương vị Ngoại trưởng, bà tỏ ra khá quyết liệt trong phản ứng của Anh với xung đột Nga - Ukraine, đồng thời điều phối các cuộc đàm phán hậu Brexit giữa London với Liên minh châu Âu (EU).

Hôm 4/7, Ngoại trưởng Truss nói rằng bà "ủng hộ Thủ tướng Johnson 100%" và kêu gọi các nghị sĩ khác cũng làm như vậy. Tuy nhiên, lời kêu gọi của bà không được đáp ứng, khi hàng chục bộ trưởng, thứ trưởng, trợ lý nghị sĩ nộp đơn từ chức để phản đối ông Johnson.

Jeremy Hunt


Cựu ngoại trưởng Anh Jeremy Hunt. Ảnh: Reuters

Cựu ngoại trưởng Hunt, 55 tuổi, đã để thua ông Johnson trong cuộc đua vào ghế thủ tướng Anh hồi năm 2019. Nếu trở thành tân thủ tướng, ông được cho là sẽ mang đến một phong cách lãnh đạo nghiêm túc hơn và ít gây tranh cãi hơn so với những xáo trộn trong ba năm nhiệm kỳ của người tiền nhiệm.

Trong hai năm qua, ông Hunt đã vận dụng kinh nghiệm của mình khi còn là bộ trưởng y tế giai đoạn 2012-2018 để dẫn dắt Ủy ban Tuyển chọn Y tế và Chăm sóc Xã hội trực thuộc Hạ viện Anh, có nhiệm vụ theo dõi việc thực hiện chính sách, điều hành cũng như chi tiêu của Bộ Y tế và Chăm sóc Xã hội cùng các cơ quan liên quan.

Hồi đầu năm, ông cho biết tham vọng trở thành thủ tướng của mình "vẫn chưa hoàn toàn mất đi". Ông là một trong những nghị sĩ đã bỏ phiếu phế truất Thủ tướng Johnson tại cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm hồi tháng trước, nơi ông Johnson đã "thoát hiểm" sít sao.

Ben Wallace


Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace chuẩn bị dự một cuộc họp nội các ở London hồi năm 2020. Ảnh: Reuters

Bộ trưởng Quốc phòng Ben Wallace, 52 tuổi, những tháng gần đây đã vươn lên trở thành nghị sĩ đảng Bảo thủ được yêu thích nhất trong chính phủ nhờ những phản ứng quyết liệt với cuộc khủng hoảng Ukraine, theo trang Conservative Home.

Là một cựu quân nhân, ông từng phục vụ ở Bắc Ireland, Đức, Cyprus và Trung Mỹ.

Ông là bộ trưởng an ninh từ năm 2016, cho đến khi đảm nhận vai trò lãnh đạo Bộ Quốc phòng Anh từ năm 2019. Wallace cũng nhận được nhiều lời khen ngợi vì vai trò của Bộ Quốc phòng trong nỗ lực sơ tán công dân Anh và các đồng minh khỏi Afghanistan hồi năm ngoái hay hỗ trợ vũ khí giúp Ukraine đương đầu với chiến dịch quân sự của Nga.

Rishi Sunak


Bộ trưởng Tài chính Anh Rishi Sunak tại Phố Downing ở London hồi năm 2020. Ảnh: Reuters.

Ông Sunak, người vừa từ chức bộ trưởng tài chính hôm 5/7, cho tới năm ngoái vẫn là gương mặt được nhiều người dự đoán sẽ kế nhiệm Thủ tướng Johnson.

Cựu bộ trưởng tài chính được ca ngợi vì gói hỗ trợ giải cứu nền kinh tế trong đại dịch Covid-19, trong đó có chương trình duy trì việc làm, ngăn chặn tình trạng thất nghiệp trị giá khoảng 514 tỷ USD.

Tuy nhiên, tín nhiệm của ông bắt đầu sụt giảm trong những tháng gần đây. Sunak bị chỉ trích vì phản ứng chậm chạp với cuộc khủng hoảng vật giá đang gây ảnh hưởng đến hàng triệu người Anh, cũng như một án phạt mà ông phải nhận, cùng với Thủ tướng Johnson, vì vi phạm lệnh phong tỏa ngăn Covid-19 hồi năm ngoái.

Hồi tháng 4, vợ ông, con gái một tỷ phú Ấn Độ, cũng gây chú ý trên truyền thông vì bị cáo buộc trốn thuế. Theo Guardian, dù sống ở Anh 9 năm, bà vẫn không đăng ký cư trú, giúp bà tránh phải trả thuế cho khoản cổ tức trị giá 11,5 triệu bảng (gần 13,8 triệu USD) hàng năm thu được nhờ sở hữu cổ phần trong một công ty công nghệ ở Ấn Độ. Nếu đăng ký cư trú, bà sẽ phải trả khoản thuế khoảng 38% thu nhập.

Tuy nhiên, Sunak là một trong hai quan chức nội các cấp cao đầu tiên từ chức để phản đối ông Johnson. Hành động này có thể giúp Sunak truyền đi thông điệp rằng ông ưu tiên lợi ích đảng của mình hơn lòng trung thành với Thủ tướng.

Sajid Javid


Bộ trưởng Y tế Sajid Javid rời nhà riêng ở London hồi tháng 6/2021. Ảnh: Reuters.

Javid là bộ trưởng đầu tiên từ chức để phản đối Thủ tướng Johnson. Từng là một quan chức ngành ngân hàng, người đấu tranh cho thị trường tự do, ông đã đảm nhận một số vai trò quan trọng trong nội các, gần đây nhất là bộ trưởng y tế.

Ông đứng thứ 4 trong cuộc đua giành ghế thủ tướng thay thế bà Theresa May hồi năm 2019.

Nadhim Zahawi


Tân Bộ trưởng Tài chính Anh Nadhim Zahawi tại London hồi tháng ba. Ảnh: Reuters.

Bộ trưởng tài chính mới được bổ nhiệm của chính quyền Thủ tướng Johnson từng gây ấn tượng mạnh mẽ và được ca ngợi là "bộ trưởng vaccine", khi Anh là một trong những nước triển khai tiêm phòng Covid-19 nhanh nhất thế giới.

Là một người tị nạn từ Iraq đến Anh khi còn nhỏ và vươn lên trong sự nghiệp chính trị, Zahawi trở nên khác biệt với các ứng viên khác trong đảng Bảo thủ.

Năm 2010, khi được bầu vào quốc hội, ông là đồng sáng lập trang thăm dò dư luận nổi tiếng YouGov. Vai trò gần đây nhất của ông trước khi trở thành bộ trưởng tài chính là lãnh đạo bộ giáo dục. Tuần trước, Zahawi nói rằng sẽ là một "đặc ân" đối với ông nếu trở thành thủ tướng.

Penny Mordaunt


Cựu bộ trưởng quốc phòng Anh Penny Mordaunt. Ảnh: Reuters.

Cựu bộ trưởng quốc phòng Anh Mordaunt đã bị Johnson sa thải khi ông nhậm chức thủ tướng năm 2019 vì lúc bấy giờ, bà đã lên tiếng ủng hộ cựu ngoại trưởng Hunt trong cuộc đua tới số 10 Phố Downing.

Bà cũng là tiếng nói ủng hộ nhiệt thành việc Anh rời Liên minh châu Âu. Dù từng ủng hộ Thủ tướng, Mordaunt đã chỉ trích ông vì tiệc tùng giữa lệnh phong tỏa, gọi đây là hành vi "đáng xấu hổ". Bà nói rằng các cử tri muốn thấy "tính chuyên nghiệp và năng lực" từ chính phủ.

Vũ Hoàng (Theo TIME, Reuters)