Cuộc 'tiếm ngôi' trong đêm phế bỏ thái tử Ả Rập Saudi

Tân thái tử Mohammed bin Salman, con trai quốc vương Saudi Arabia
Cuộc 'tiếm ngôi' trong đêm phế bỏ thái tử Ả Rập Saudi



Vào một đêm tháng 6.2017, thái tử Ả Rập Saudi Mohammed bin Nayef bị triệu tập đến cung điện ở Mecca, buộc phải nhường quyền kế thừa vương vị cho phó thái tử Mohammed bin Salman, con trai quốc vương Salman.

Chi tiết cuộc lật đổ thái tử Mohammed bin Nayef quốc vương Ả Rập Saudi mới đây đã được hé lộ trên tờ New York Times (Mỹ). Đây được cho là kế hoạch mà Quốc vương Salman bin Abdulaziz đã chuẩn bị ngay từ khi lên nắm quyền năm 2015.

Arab Saudi thay thái tử, Mỹ tiếp tục thống trị Trung Đông


Theo BBC

Đêm ngày 21.6, thái tử Mohammed bin Nayef bất ngờ được triệu tập đến gặp Quốc vương Salman bin Abdulaziz, tại tầng 4 của cung điện hoàng gia ở thánh địa Mecca, quan chức Mỹ giấu tên nói.

Đó là những ngày cuối tháng Ramadan, tháng Hồi tháng linh thiêng. Thời điểm các thành viên hoàng gia Ả Rập Saudi đều tập trung ở Mecca trước khi ra nước ngoài du lịch. Đây được coi là thời cơ chín muồi để, tương tự như một cuộc đảo chính vào dịp Giáng sinh đối với người phương Tây.

Thái tử Mohammed bin Nayef ngay sau đó được đưa đến một căn phòng, nơi ông bị tước điện thoại. Thành viên hoàng gia Ả Rập Saudi hối thúc ông từ bỏ vị trí thái tử và chức vụ Bộ trưởng Nội vụ.

Ban đầu thái tử từ chối. Nhưng đó là một đêm thức trắng ác mộng với một người 57 tuổi bị tiểu đường và sức khỏe ngày càng xấu đi sau vụ ám sát hụt năm 2009.

Quốc vương Salman xuất hiện, nói: "Ta muốn cháu từ bỏ chức vị, vì cháu không nghe lời khuyên trong việc điều trị việc nghiện thuốc, để nó ảnh hưởng tới các quyết định của cháu".


Hình ảnh con trai quốc vương Salman hôn lên tay thái tử Mohammed bin Nayef khi ông này quyết định từ bỏ quyền kế vị..

Đồng thời, các thành viên hoàng gia Ả Rập Saudi cũng nhận được thông báo về tình trạng nghiện thuốc giảm đau của thái tử, để đi đến kết luận rằng thái tử không thể làm vua.

"Đó là cú sốc lớn. Đây chính là cuộc đảo chính. Thái tử đã không kịp chuẩn bị điều gì", quan chức Mỹ giấu tên nói.

"Vì tình trạng sức khỏe mà chúng ta đều biết, cậu ấy nên từ bỏ chức vụ và Mohammed bin Salman được chỉ định là người thay thế", Quốc vương gửi thông điệp đến Hội đồng Tận trung.

Đến rạng sáng, thái tử Mohammed bin Nayef chấp nhận từ bỏ quyền thừa kế ngôi vương. Nhường lại vai trò này cho phó thái tử và cũng là con trai quốc vương Salman.

Đồng thời, sứ giả của được điều đến nhà các thành viên thuộc Hội đồng Tận trung, cơ quan phụ trách việc bổ nhiệm và phế truất thái tử, để thu thập chữ ký. Kết quả là 31/34 người đồng ý phế truất Thái tử Mohammed bin Nayef và đưa phó thái tử thay thế.

Trong đoạn video được hoàng gia Ả Rập Saudi công bố, phó thái tử Mohammed bin Salman bước vào phòng và hôn lên tay của thái tử Mohammed bin Nayef.


Tân thái tử Mohammed bin Salman gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump.

“Chúng ta sẽ không bao giờ quên lời khuyên và chỉ dẫn của chú”, hoàng tử trẻ nói. “Chúc may mắn. Mong Thánh Allah phù hộ”, thái tử Mohammed bin Nayef đáp lời.

Mohammed bin Nayef rời Mecca đến cung điện của mình ở thành phố cảng Jiđa. Ông được cho là vẫn ở lại đây và không được phép rời đất nước.

Thông tin này được quan chức Mỹ thảo luận tại Nhà Trắng với Tổng thống Mỹ Donald Trump vì lo ngại khả năng tướng tình báo Abdulaziz al-Huwairini, người phụ trách việc trao đổi thông tin với phía Mỹ cũng bị sa thải.

Trên thực tế, Abdulaziz al-Huwairini đã nhanh chóng cam kết trung thành với tân thái tử Mohammed bin Salman nên vẫn được giữ chức vụ. Vị trí Bộ trưởng Nội vụ thì được thay thế bằng một hoàng tử khác có mối quan hệ gần gũi với tân thái tử.

Theo New York Times, việc quốc vương Salman và tân thái tử không xuất hiện trong hội nghị thượng đỉnh G20 vừa qua ở Hamburg, Đức đã củng cố khả năng có xảy ra biến động ở Ả Rập Saudi.

Các nhà phân tích nói gia đình hoàng gia không muốn ra nước ngoài lúc này để duy trì ổn định trong nước cũng như vấn đề căng thẳng với Qatar.

---

Thái tử Saudi Arabia: Trẻ tuổi và thích binh pháp Tôn Tử

Thái tử trẻ tuổi của Saudi Arabia được nhận định là người tham vọng, cứng rắn trước các đối thủ và hiện đại hơn phong cách thường thấy của hoàng gia Saudi.

Phó thái tử Mohammad bin Salman Al Saud, 31 tuổi, vừa thay thế người anh họ 57 tuổi Muhammad bin Nayef bin Abdulaziz Al Saud để trở thành thái tử mới của Saudi Arabia.

Dù vậy, từ khi còn làm phó thái tử, Mohammad bin Salman đã là người có ảnh hưởng lớn nhất đến cha mình, Quốc vương Salman. Theo AFP, ông quyền lực đến nỗi được các nhà ngoại giao phương Tây gọi là "quý ông đủ chức vụ".


Phó thái tử Mohammad bin Salman tại Hội nghị G20 ở Hàng Châu (Trung Quốc) năm 2016. Ảnh: AFP.

Nắm từ kinh tế đến quân sự

Mohammmad là người khởi xướng "Tầm nhìn 2030", một kế hoạch nhằm thay đổi toàn diện Saudi Arabia từ kinh tế đến xã hội. Ông giữ chức chủ tịch cả Hội đồng các Vấn đề Kinh tế và Phát triển Saubi Arabia lẫn cơ quan quản lý công ty dầu mỏ quốc gia Saudi Aramco.

Trong tư cách bộ trưởng quốc phòng, Mohammad bin Salman chịu trách nhiệm cho chiến dịch can thiệp quân sự của Saudi Arabia vào Yemen, chống lại lực lượng nổi dậy Houthi.

Suốt một năm qua, trong khi thái tử Mohammad bin Nayef hiếm khi xuất hiện trước công chúng, phó thái tử Mohammad bin Salman thường xuyên có những chuyến công du nước ngoài quan trọng. Hồi tháng 3, ông đến Washington D.C. để gặp Tổng thống Donald Trump. Chuyến thăm Nhà Trắng của phó thái tử đã tạo tiền đề cho chuyến thăm Saudi Arabia 2 tháng sau đó của tổng thống Mỹ.

Việc Tổng thống Trump chọn Saudi Arabia là nước đầu tiên ông đến thăm trên cương vị tổng thống Mỹ đã củng cố vai trò của Saudi Arabia tại Trung Đông và làm "bằng chứng" cho sự thành công của phó thái tử trong chính sách đối ngoại của Saudi.

Tân Thái tử Mohammad bin Salman cũng là người bác bỏ mọi khả năng đối thoại với Iran và chủ trương dùng biện pháp cứng rắn với Qatar.


Thái tử Mohammad bin Salman Al Saud, khi đó là phó thái tử, trong cuộc gặp song phương với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Washington D.C.. Ảnh: AFP.

Trẻ tuổi và tham vọng

Bloomberg từng miêu tả Mohammad bin Salman là vị hoàng tử "làm việc 16 giờ/ngày", chịu ảnh hưởng từ bài viết của thủ tướng Anh trong thời chiến Winston Churchil và binh pháp Tôn Tử. Ông tốt nghiệp ngành luật của Đại học Quốc vương Saud. Dù luật lệ của Saudi Arabia cho phép đàn ông lấy nhiều vợ, Thái tử Mohammad bin Salman chỉ mới kết hôn một lần.

Khác với sự kín tiếng thường thấy của các quan chức Saudi, Mohammad bin Salman từng chia sẻ chi tiết về các hoạch định kinh tế trong nhiều cuộc phỏng vấn.

Tháng 4/2016, trong một cuộc họp báo hiếm hoi, phó thái tử Mohammad bin Salman đã thoải mái trả lời các câu hỏi từ báo chí trong nước lẫn quốc tế suốt 50 phút.

Chuyên gia Frederic Wehrey từ Viện Hòa bình Quốc tế Carnegie (Washington D.C.) nhận xét vị hoàng tử 31 tuổi đã vươn lên "quyền lực và sự ảnh hưởng hiếm có trong một thời gian rất ngắn".

Một nhà ngoại giao phương Tây nhận xét ông là một người "rất sáng sủa, thông minh và xuất sắc trong mọi việc ông ấy làm".

"Ông ấy có tiếng là người hiếu thắng và tham vọng", Bruce Riedel, một cựu nhân viên CIA, nói với AFP.

Cựu đại sứ Mỹ tại Saudi Arabia dưới thời tổng thống George H.W. Bush, ông Chas Freeman cho rằng các láng giềng sẽ nhìn nhận việc lập thái tử mới như quyết tâm của Saudi Arabia nhằm thống trị khu vực này.


Hình ảnh của Mohammad bin Salman, khi đó là phó thái tử, xuất hiện cùng Quốc vương Salman trong một buổi hòa nhạc ở thành phố Jeddah (Saudi Arabia) vào tháng 1 năm nay. Ảnh: AFP.

Cuộc tranh cãi Qatar

Các nhà quan sát cho rằng việc Mohammad bin Salman trở thành thái tử là chuyện sớm muộn. Vấn đề là thời điểm Quốc vương Salman chọn để xúc tiến việc này trùng với cuộc khủng hoảng ngoại giao với Qatar.

Wall Street Journal dẫn lời hai nguồn thạo tin cho biết trước đó, thái tử Mohammed bin Nayef chủ trương giải quyết các vướng mắc với Qatar thông qua đối thoại, trong khi phó thái tử Mohammad bin Salman muốn sử dụng biện pháp cứng rắn hơn với Doha. Phó thái tử chiến thắng và Saudi Arabia tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar vào ngày 5/6 vừa qua.

Sau vụ bất đồng giữa thái tử và phó thái tử, Hội đồng Trung thành Saudi Arabia đã họp lại và bỏ phiếu về việc thay thế thái tử. Hội đồng Tận trung bao gồm 34 thành viên đại diện cho các nhánh của hoàng gia Saudi, đóng vai trò như một cơ quan tư vấn cho Quốc vương Salman trong việc chọn người kế vị.

Lời tham vấn của hội đồng không có giá trị bắt buộc đối với Quốc vương Saudi. Tuy nhiên, việc 31/34 thành viên hội đồng thông qua việc phế truất thái tử cũ, lập thái tử mới cho thấy sự đồng thuận trong hoàng gia Saudi về vấn đề này.

---

Chân dung Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman

Phó Thái tử Saudi Arabia bất ngờ được cất nhắc lên vị trí Thái tử. Bin Salman nổi tiếng cứng rắn về đối ngoại và đầy tham vọng cải cách kinh tế.

Ít người bên ngoài Saudi Arabia nghe đến tên của Hoàng tử Mohammed bin Salman trước khi cha ông trở thành Quốc vương đất nước này vào năm 2015. Nhưng cũng từ thời điểm đó, người đàn ông 31 tuổi này đã trở thành nhân vật có ảnh hưởng nhất trong quốc gia xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu này.


Cựu thái tử bị phế truất Mohammed bin Nayef của Saudi Arabia. Ảnh: AFP.

Salman mới đây đã được nâng lên vị trí Thái tử, thay thế người anh họ Mohammed bin Nayef. Động thái này - được nhiều người dự kiến trước đó - có thể hình thành định hướng phát triển của đất nước này trong nhiều thập kỷ tới.

Nếu người cha của ông truyền lại ngôi báu cho ông thì Mohammed bin Salman sẽ là nhà vua trẻ nhất của nhà nước Saudi.

Nhân việc bổ nhiệm Thái tử nói trên, Vua Salman đã ra lệnh khôi phục tất cả các phúc lợi cho nhân viên nhà nước mà trước đó bị cắt giảm để tiết kiệm chi phí. Ông cũng tăng thêm ngày nghỉ cho lễ Eid sắp tới.

Mohammed bin Salman sinh ngày 31/8/1985, là con trai cả của Fahdah bint Falah bin Sultan - người vợ thứ 3 của Salman bin Abdul Aziz Al Saud, khi đó đang là Hoàng tử. Sau khi lấy bằng cử nhân luật tại Đại học Vua Saud ở thủ đô Riyadh, ông đi làm cho một số cơ quan nhà nước. Năm 2009, ông được bổ nhiệm làm cố vấn đặc biệt cho cha ông, khi đó ở cương vị Thống đốc Riyadh.

Bước vào chính trường

Việc Mohammed bin Salman bước lên vũ đài quyền lực bắt đầu vào năm 2013, khi ông được chỉ định làm người đứng đầu Hội đồng Thái tử, với hàm bộ trưởng. Năm trước đó, Salman bin Abdul Aziz đã được bổ nhiệm làm thái tử sau cái chết của Nayef bin Abdul Aziz, cha của Mohammed bin Nayef.

Tháng 1/2015, Quốc vương Abdullah bin Abdul Aziz qua đời và Salman bin Abdul Aziz lên ngôi ở tuổi 79.

Tân Quốc vương Salman ngay lập tức thực hiện 2 quyết định khiến giới quan sát bất ngờ, đó là bổ nhiệm con trai mình làm Bộ trưởng Quốc phòng và Mohammed bin Nayef làm Phó Thái tử. Nayef trở thành người đầu tiên trong số các cháu trai của Ibn Saud – người sáng lập vương quốc Saudi, được vào vòng “quy hoạch” kế nhiệm ngôi báu.

Tháng 4/2015, Quốc vương Salman tiếp tục tạo ra thêm nhiều thay đổi trong danh sách kế thừa ngôi báu. Ông đã chỉ định Mohammed bin Nayef làm Thái tử và con trai mình làm Phó Thái tử, Phó Thủ tướng thứ 2, và Chủ tịch Hội đồng các Vấn đề Kinh tế và Phát triển – một nhóm các bộ trưởng trong nội các, gặp gỡ hàng tuần và giám sát các yếu tố chính sách động chạm đến các vấn đề kinh tế và xã hội như giáo dục, sức khỏe và nhà cửa.

Salman làm chủ tịch ủy ban tối cao của công ty Aramco, và như vậy ông là thành viên đầu tiên trong hoàng gia Saudi trực tiếp giám sát công ty dầu quốc gia này.

Mohammed bin Salman cũng đại diện cho Vua cha ở nước ngoài. Ông đã tới Bắc Kinh và Moscow. Tại Washington ông đã gặp gỡ Tổng thống Donald Trump vào tháng 3.

Đường lối quân sự và đối ngoại cứng rắn

Một trong các động thái đầu tiên của Mohammed bin Salman trên cương vị Bộ trưởng Quốc phòng là mở chiến dịch quân sự ở Yemen vào tháng 3/2015 cùng với các quốc gia Arab khác sau khi Tổng thống Yemen Abdrabbuh Mansour Hadi bị các phiến quân Houthi buộc phải lưu vong.

Chiến dịch này đạt được ít tiến bộ trong 2 năm qua. Không những vậy, Saudi Arabia và các đồng minh còn bị tố cáo là vi phạm nhân quyền và gây ra thảm họa nhân đạo ở quốc gia nghèo nhất trong thế giới Arab.

Trong vai trò bộ trưởng quốc phòng, ông đã thu hút sự chỉ trích từ phía những người Saudi nhiều tuổi hơn cũng như từ cộng đồng quốc tế khi đã cho quân can thiệp đẫm máu vào nội chiến Yemen.

Ông cũng vấp phải sự chỉ trích do thái độ cứng rắn của ông đối với Iran. Thái tử Salman không ủng hộ bất cứ cuộc đối thoại nào với đối thủ Iran. Cả hai nước đều cạnh tranh ngầm với nhau để giành quyền lãnh đạo thế giới Hồi giáo. Cuộc đối đầu này dẫn tới nhiều cuộc chiến tranh ủy nhiệm ở Tây Á.

Không những vậy, Mohammed bin Salman còn là một trong những chính trị gia chủ chốt đứng sau việc các quốc gia vùng Vịnh cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar vừa qua.

Gần đây Thái tử Salman đã nổi tiếng với việc bị cáo buộc đã gọi Pakistan là “đất nước nô lệ” của Saudi Arabia. Một nhà báo Pakistan đã chia sẻ một bức thư được cho là của Thái tử Salman, bằng tiếng Arab trong đó vị thái tử này sử dụng các từ ngữ chống lại Pakistan. Tuy nhiên cáo buộc của nhà báo trên đã bị phát hiện là giả khi dòng ngày tháng của bức thư lại ghi là Tehran và chẳng có đoạn nào trong đó nói rằng Pakistan là nô lệ của Saudi Arabia.

Phong cách trẻ và tư tưởng cải cách kinh tế

Vị thái tử trẻ tuổi được nhiều người coi là bộ mặt của đất nước Saudi Arabia hiện đại. Khác với các thế hệ trước đó trong hoàng gia Saudi, Salma chủ động thu hút sự chú ý của giới truyền thông. Hình ảnh ông thường xuyên xuất hiện trên các tấm áp phích và truyền hình.

Thái tử Salman được cho là có tham vọng lớn, bao gồm mong muốn cải tổ tổng thể nền kinh tế Saudi Arabia. Năm ngoái, Mohammed bin Salman đã công bố kế hoạch quy mô lớn và dài hạn mang tên “Tầm nhìn 2030”, với mục tiêu tạo ra sự thay đổi lớn về xã hội và kinh tế trong quốc gia này, hướng tới việc chấm dứt sự phụ thuộc của kinh tế Saudi vào dầu mỏ. Ông là lực đẩy chính đằng sau “Tầm nhìn 2030”.

Ông cũng nổi tiếng với việc cải cách nhằm vào bộ máy hành chính kém hiệu quả của đất nước. Thái tử Salman giám sát việc cắt giảm các nguồn trợ cấp rất lớn ở quốc gia này, và đề xuất tư nhân hóa một phần công ty dầu quốc gia Saudi Aramco. Đây là một phần trong chiến dịch do Salman khởi xướng để xử lý các thách thức hệ thống mà vương quốc này trước đó chưa giải quyết được./.

---

Phó Thái tử Ả rập lộ chuyện mua du thuyền siêu sang khi kêu gọi cả nước thắt chặt chi tiêu

Nhiều nguồn tin mới đây tiết lộ rằng một thành viên cao cấp thuộc gia đình hoàng gia Ả rập Saudi đã mua một du thuyền hạng sang trị giá 452 triệu bảng Anh (xấp xỉ 555 triệu USD) trong bối cảnh đất nước đang triển khai các biện pháp nhằm "thắt lưng buộc bụng" chi tiêu một cách mạnh mẽ




Theo New York Times, Phó Thái tử Mohammed bin Salman, người được tôn xưng là "ngôi sao" ngay khi được Vua cha tấn phong là Phó Thái tử và bổ nhiệm chức Bộ trưởng Quốc phòng hồi tháng 1/2015, mới đây đã bị phát hiện là đã mua một chiếc du thuyền dài 440 feet (xấp xỉ 134 mét) của một tỷ phú người Nga trong chuyến đi nghỉ tại miền Nam nước Pháp cuối năm ngoái.

Tuy nhiên mãi đến nay, vụ việc mới được hé lộ, đặc biệt trong bối cảnh chi tiêu vốn của nhà nước Ả rập đã giảm 71% trong năm 2016.

Điều đáng nói là vụ việc xảy ra ngay trước khi Phó thái tử Mohammed ban hành một loạt chính sách nhằm thắt chặt chi tiêu trong nước khi giá dầu đang giảm thấp, bao gồm cắt giảm ngân sách nhà nước, ngưng các hợp đồng chính phủ và giảm lương quan chức. Trong đó, cắt giảm 20% lương của các bộ trưởng là một trong những chính sách cải cách nổi tiếng nhất mà Phó Thái tử Mohammed từng thông qua.


Chân dung chiếc du thuyền Serene, có giá trị lên tới hơn 500 triệu USD

New York Times khẳng định, Phó Thái tử Mohammed đã cử trợ lý tới để liên hệ mua lại chiếc du thuyền mang tên Serene ngay sau khi nhìn thấy nó lần đầu tiên.

Được biết, chiếc du thuyền này được rời bến lần đầu tiên là tại cảng Auckland, New Zealand, và thuộc quyền sở hữu của tỷ phú người Nga Yuri Schefler.

Theo báo cáo, thỏa thuận để mua lại chiếc du thuyền được xác định là 500 triệu euro, tương đương 452 triệu bảng Anh tính theo tỷ giá hối đoái hiện nay đã được thực hiện một cách nhanh chóng, dựa trên mối quan hệ thân thiết giữa tỷ phú Schefler và gia đình hoàng gia Ả rập.

Theo: Báo chí QT, Internet