Lisa Su - Người phụ nữ quyền lực thung lũng Silicon

Lisa Su - Người phụ nữ quyền lực thung lũng Silicon


Khi Lisa Su trở thành CEO của Advanced Micro Devices vào năm 2014, công ty đã đứng trước bờ vực phá sản. Kể từ đó, cổ phiếu của AMD đã tăng vọt từ dưới 2USD lên 161,91USD vào ngày 29-11-2021, và hiện nay xoay quanh mức 77,5USD/cổ phiếu. Công ty hiện đi đầu trong lĩnh vực máy tính hiệu suất cao.

Cải tử hoàn sinh AMD

Bà Su đã nhận được những lời khen ngợi vì đã dẫn đầu sự thay đổi của AMD. Chỉ tính riêng trong năm 2019, cổ phiếu của AMD đã tăng 156%. Tên bà xuất hiện trong danh sách những CEO hàng đầu của Barron năm 2021, những người phụ nữ quyền lực Nhất năm 2020 của Fortune, và người được trả lương cao nhất trong S&P 500. Bà là phụ nữ đầu tiên đứng đầu danh sách này. Theo đó, bà Su kiếm được tổng cộng 58,5 triệu USD trong năm 2019 - nhiều hơn gần 13 triệu USD so với CEO được trả lương cao nhất tiếp theo, David Zaslav của Discovery Inc, người kiếm được 45,8 triệu USD.




Năm 2022, bà Lisa Su được trao Giải thưởng Danh dự Hòa bình Quốc tế vì những thành tựu trong việc “cách mạng hóa máy tính hiệu suất cao, hiến tặng siêu máy tính để nghiên cứu bệnh truyền nhiễm và truyền cảm hứng cho mọi người ở mọi hoàn cảnh theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM)". Bà còn vinh dự được Đại học MIT lấy tên để đặt cho tòa nhà mới dành riêng cho nghiên cứu công nghệ nano. Bà cũng được Swiftnlift (tạp chí kinh doanh phát hành ở Mỹ, Anh và châu Á-Thái Bình Dương) bình chọn là nữ doanh nhân quyền lực nhất.

Bà Su từ lâu đã có suy nghĩ rất thực tế. Bà quyết định học kỹ thuật điện vì bị thu hút bởi triển vọng xây dựng phần cứng. "Tôi cảm thấy như mình đang thực sự xây dựng và tạo ra mọi thứ" - bà nói. Bà theo học MIT, nơi bà lấy bằng cử nhân, thạc sĩ và tiến sĩ, tất cả đều về EE (kỹ thuật điện), vào các năm 1990, 1991 và 1994. "Có thể mọi người ngạc nhiên khi biết rằng bố mẹ tôi muốn tôi trở thành bác sĩ y khoa. Đó là nghề được kính trọng nhất khi tôi lớn lên. Nhưng tôi chưa bao giờ thực sự thích nhìn thấy máu. Cuối cùng tôi đã nhận được bằng Tiến sĩ" - bà Su kể.

Mối quan tâm của bà đối với chất bán dẫn đã được khơi dậy tại MIT. Khi còn là ứng cử viên tiến sĩ, Su là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên xem xét công nghệ silicon-on-insulator (SOI). Công nghệ này đã làm tăng hiệu quả của bóng bán dẫn bằng cách xây dựng chúng trên đỉnh các lớp vật liệu cách điện. Ngày nay SOI được sử dụng để tăng hiệu suất của các vi mạch hoặc để giảm yêu cầu năng lượng của chúng.

Tiến bước trên nấc thang lãnh đạo

Su đã dành phần lớn sự nghiệp của mình để làm các dự án bán dẫn cho các công ty lớn. Trong suốt chặng đường, bà từ nhà nghiên cứu thành nhà quản lý đến giám đốc điều hành hàng đầu. Nhìn lại, Su chia con đường sự nghiệp của mình thành 2 phần. Khoảng 20 năm đầu bà tham gia nghiên cứu và phát triển; trong 15 năm tiếp theo làm việc trong lĩnh vực quản lý và kinh doanh.


Lisa Su

Công việc đầu tiên của bà là với Texas Instruments, ở Dallas, nơi bà là nhân viên kỹ thuật tại trung tâm thiết bị và quy trình bán dẫn của công ty. Bà gia nhập công ty năm 1994, nhưng sau 1 năm chuyển sang IBM ở New York. Ở đó, bà là nhân viên nghiên cứu vật lý thiết bị. Năm 2000, bà được giao làm trợ lý kỹ thuật cho giám đốc điều hành của IBM. Sau đó bà được thăng chức giám đốc các dự án mới nổi. Bà chuyển sang làm quản lý vào năm 2006, khi được bổ nhiệm làm Phó Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu và phát triển chất bán dẫn của IBM. Để học cách quản lý con người tốt hơn, bà đã tham gia một số khóa học về lãnh đạo do công ty tổ chức.

[한/영 자막] 리사수 MIT 박사학위 수여식 연설



How Lisa Su Turned Around AMD
Một trong những nơi đầu tiên bà có cơ hội áp dụng chương trình đào tạo của mình là tại Freescale Semiconductor, ở Austin, Texas. Năm 2007, bà đảm nhận vị trí Giám đốc công nghệ và giám sát các nỗ lực nghiên cứu phát triển của công ty. Bà được thăng chức Phó Chủ tịch cấp cao kiêm Tổng Giám đốc của nhóm mạng và đa phương tiện Freescale. Với vai trò đó, bà chịu trách nhiệm về chiến lược toàn cầu, tiếp thị và kỹ thuật cho mảng kinh doanh bộ xử lý ứng dụng và truyền thông nhúng.

Bà rời Freescale vào năm 2012 để gia nhập AMD, cũng ở Austin, với tư cách là Phó Chủ tịch cấp cao, giám sát các hoạt động kinh doanh toàn cầu của công ty. 2 năm sau, bà được bổ nhiệm làm Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành, là người phụ nữ đầu tiên điều hành một công ty bán dẫn nằm trong danh sách Fortune 500. Ở AMD bà nuôi dưỡng một nền văn hóa hỗ trợ và đa dạng. "Những gì tôi cố gắng làm là đảm bảo mang đến cho mọi người nhiều cơ hội" - bà Su nói.

Điều gì phía trước?

Hoạt động kinh doanh của AMD bùng nổ và bà Su được ghi nhận đã mở rộng thị trường cho chip của công ty ngoài máy tính cá nhân (PC) sang máy chơi game và thiết bị nhúng. AMD đã phát hành các sản phẩm vào năm 2017 với bộ xử lý máy tính để bàn Ryzen, bộ xử lý máy chủ Epyc cho trung tâm dữ liệu. Chúng dựa trên vi kiến trúc Zen, cho phép các chip xử lý nhanh hơn, nhiều lệnh hơn so với đối thủ.


Lisa Su

AMD là hãng đầu tiên phá vỡ rào cản tốc độ 1 gigahertz, đưa 2 lõi xử lý vào một con chip cho PC... Bà Su tách riêng bộ phận card đồ họa Radeon dành cho máy chơi game vào năm 2015. Các sản phẩm này đã giúp công ty vượt IBM và là đối thủ đáng gờm của Nvidia. AMD hiện là nhà cung cấp chip duy nhất cho máy chơi game PlayStation của Sony và Xbox của Microsoft. Nhờ đó, thu nhập ròng của công ty năm 2020 đạt gần 2,5 tỷ USD.

Định hướng của bà Su cho AMD là tập trung việc xây dựng thế hệ siêu máy tính tiếp theo. Năm 2020, công ty đã công bố CPU, GPU và phần mềm tiên tiến cung cấp năng lượng cho siêu máy tính ngoại hạng El Capitan của Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore. Dù thị trường bán dẫn đang gặp khó về chuỗi cung ứng, nhưng bà Su tin rằng công nghệ trở thành trung tâm cuộc sống của mọi người, từ làm việc, sống, học tập đến vui chơi. Vì vậy, mục tiêu của AMD là “tiếp tục tạo ra công nghệ có thể tiếp cận với cuộc sống của nhiều người hơn”.

---

'Nữ tướng' ngành chip nhắm tới ngôi vương AI.

Lisa Su từng tạo ra một trong những bước ngoặt vĩ đại nhất trong lịch sử khi đưa giá cổ phiếu của AMD tăng gấp 30 lần. Cuộc đua AI sẽ là mục tiêu mới của nữ CEO này.

AMD President and CEO Lisa Su








Từ phòng họp trên đỉnh trụ sở của AMD ở Santa Clara, California, Lisa Su đang dẫn dắt một công ty còn lâu đời hơn cả cái tên Thung lũng Silicon.

Từ cửa sổ, bà có thể nhìn thấy một trong những cột mốc quan trọng nhất trong quá trình phát triển nhanh chóng của AMD. Đó chính là văn phòng của "kẻ thù không đội trời chung" Intel.

Tháng 11/2022, AMD chính thức vượt Intel về giá trị thị trường. Hiện tại, vốn hóa của AMD đã đạt đến con số 192,9 tỷ USD, vượt trội mức 130 tỷ USD của Intel.


Trụ sở của AMD ở Santa Clara, California. Ảnh: Bloomberg.

"Ve sầu thoát xác"

Hành trình vượt qua Intel của AMD xứng đáng là một trong những câu chuyện vĩ đại nhất lịch sử Thung lũng Silicon.

Năm 2014, bà Su nhậm chức CEO AMD trong bối cảnh công ty như một con tàu đắm. Theo lời Patrick Moorhead, cựu CEO của AMD, hoàn cảnh của ông lớn ngành bán dẫn khi ấy còn "khổ hơn cả cái chết".

AMD lúc đó nợ 2,2 tỷ USD, dẫn đến đợt tái cấu trúc lớn khiến 1/4 nhân viên mất việc và giá mỗi cổ phiếu chỉ dao động ở mức 2 USD.

Trong hoàn cảnh ngặt nghèo của AMD, bất ngờ đã xảy ra khi đối thủ của họ là Intel bắt đầu vấp ngã, kéo theo sự chậm trễ trong sản xuất. Điều này dẫn đến hậu quả là Apple quyết định không sử dụng chip 5G của Intel trong iPhone.


Trong 9 năm dưới thời CEO Lisa Su, AMD từ bờ vực sụp đổ đã vươn lên trở thành công ty chip hùng mạnh, vượt qua cả đối thủ Intel về giá trị thị trường. Ảnh: Times of India.

Với tầm nhìn của một nhà chiến lược, bà Su tận dụng triệt để những sai lầm của đối thủ, lần lượt đạt thỏa thuận với các nhà sản xuất laptop như Lenovo hay gã khổng lồ máy chơi game Sony.

Cùng với Google và Amazon, mảng chip cho máy chủ và trung tâm dữ liệu đã mang về cho AMD 6 tỷ USD doanh thu trong năm 2022.

Intel với 63 tỷ USD doanh thu hàng năm vẫn vượt xa con số 23,6 tỷ USD của AMD. Tuy nhiên, AMD lại chiếm ưu thế tuyệt đối trong thị phần mảng chip cho máy chủ.

Thêm vào đó, AMD còn thâu tóm thành công công ty bán dẫn Xilinx. Những yếu tố này đã giúp cổ phiếu của AMD tăng gần 30 lần chỉ trong 9 năm kể từ khi bà Su tiếp quản công ty.

Cuộc chiến mới

Cơn sốt AI tạo sinh, bắt nguồn từ sự phổ biến của các hệ thống như ChatGPT, đang hứa hẹn tạo ra lợi nhuận khổng lồ cho những nhà đầu tư đủ khả năng khai thác tiềm năng công nghệ của chúng.

AI giống như mỏ vàng đang chờ các công ty công nghệ khai phá. Như trong cơn sốt đào vàng, những người bán cuốc và xẻng đang hưởng lợi đầu tiên.


Các công ty thiết kế, sản xuất chip bán dẫn tiên tiến đang hưởng lợi hàng tỷ USD từ làn sóng bùng nổ của trí tuệ nhân tạo. Ảnh: Reuters.

Cuộc đua AI tạo sinh cũng khiến bà Su đối mặt với một cơ hội có thể mang tới di sản cho AMD, nhưng đồng thời cũng là thách thức cực kỳ khó khăn: Liệu AMD có thể sản xuất con chip đủ mạnh để phá vỡ thế độc quyền của NVIDIA đối với các bộ xử lý làm nền tảng cho thế hệ AI sắp tới hay không?

“Nếu bạn có tầm nhìn trong 5 năm nữa, bạn sẽ thấy AI trong mọi sản phẩm của AMD. Nó sẽ là động lực tăng trưởng lớn nhất”, bà Su nhận định về tầm quan trọng của AI.

Tờ Forbes dùng từ "ép xung", thuật ngữ dùng để ám chỉ kỹ thuật đưa con chip vượt giới hạn của nhà sản xuất, để nói về cách bà Su vận hành AMD trong 9 năm qua.

Không giống như nhiều CEO trong giới công nghệ, "nữ tướng" của AMD là một nhà nghiên cứu tầm cỡ thế giới, với bằng tiến sĩ kỹ thuật điện tử tại MIT.

Sự kết hợp độc đáo giữa một thiên tài kỹ thuật, lại vừa có kỹ năng quản trị và hiểu biết về kinh doanh đã giúp Lisa Su trở thành một trong những CEO được trả lương cao nhất trong các công ty thuộc bà chỉ số S&P 500 trong vài năm qua. Năm 2022, mức lương mà bà Su nhận được lên đến 30,2 triệu USD.

Tuy nhiên, cuộc chiến lần này với NVIDIA sẽ không đơn giản. Không giống như Intel sa sút với doanh thu giảm 12% xuống còn 63,1 tỷ USD chỉ trong 3 năm, NVIDIA luôn là cái tên đứng đầu trong mảng bán dẫn.


Bà Su đang phải đối mặt với một cơ hội có thể mang tới di sản cho AMD, nhưng đồng thời cũng là một thách thức cực kỳ khó khăn để vượt qua NVIDIA trong mảng chip cho AI. Ảnh: Reuters.

Bên cạnh việc mang đến những hình ảnh tuyệt đẹp trong các tựa game đình đám như Cyberpunk 2077, bộ xử lý đồ họa (GPU) của NVIDIA đã trở thành lựa chọn hàng đầu cho các doanh nghiệp trí tuệ nhân tạo như OpenAI, công ty đứng sau chatbot ChatGPT.

NVIDIA công bố dự báo doanh thu trong quý II đạt 11 tỷ USD, cao hơn 50% so với nhận định được phố Wall đưa ra trước đó.

Lợi thế của AMD

Chỉ tính riêng từ đầu năm 2023, giá cổ phiếu của NVIDIA đã tăng hơn 170%. Thậm chí, kết phiên giao dịch ngày 25/5, cổ phiếu của NVIDIA đã tăng khoảng 24%, đưa giá trị vốn hóa của công ty lên 939 tỷ USD. Để so sánh, con số này lớn gấp đôi vốn hóa TSMC - nhà sản xuất chip lớn thứ hai thế giới.

Tuy nhiên, kỳ vọng quá lớn đã đẩy giá cổ phiếu của NVIDIA lên gần mức cao nhất mọi thời đại với mức P/E dự phóng khoảng 64 lần, gần gấp đôi so với AMD. Điều này có thể sẽ là lợi thế cho nhà sản xuất chip này.

“Đó là lý do các nhà đầu tư đang xem xét AMD. Họ muốn một phiên bản NVIDIA rẻ, dễ tiếp cận hơn. Thị trường này quá lớn nên họ không cần nhất thiết phải cạnh tranh bằng được với NVIDIA”, Stacy Rasgon, nhà phân tích tại Bernstein nhận xét.

Tuy nhiên, bà Su lại không nghĩ vậy. Nữ CEO kỳ vọng AMD có thể cạnh tranh sòng phẳng với H100, bộ vi xử lý mạnh mẽ nhất mà NVIDIA từng chế tạo. Đây cũng là bộ vi xử lý đắt đỏ nhất trong lịch sử NVIDIA, với giá thành lên tới 40.000 USD cho mỗi một đơn vị.

Để làm được điều này, bà Su đã đặt cược vào việc nâng cấp chất lượng chip hàng năm nhằm nâng cao vị thế của AMD. Dưới sự lãnh đạo của nữ CEO, chi tiêu cho mảng Nghiên cứu và Phát triển (R&D) đã tăng gần gấp 4 lần lên mức 5 tỷ USD, gần bằng toàn bộ doanh thu của AMD khi bà mới tiếp quản.

Hệ thống Frontier, siêu máy tính mạnh nhất thế giới hiện nay chính là dự án tâm huyết của bà Su. Cỗ máy đột phá này được chế tạo với sứ mệnh cung cấp sức mạnh xử lý ít nhất một triệu phép tính mỗi giây và cũng là nơi trưng bày các con chip AI của AMD.


Nữ CEO kỳ vọng AMD có thể cạnh tranh sòng phẳng với H100, bộ vi xử lý mạnh mẽ nhất mà NVIDIA từng chế tạo. Ảnh: Forbes.

"Nữ tướng" này cũng đã vạch ra kế hoạch rõ ràng với con chip có tên MI300, sự kết hợp giữa CPU với GPU của siêu máy tính Frontier sẽ xuất xưởng vào cuối năm nay.

Mặc dù vậy, bên cạnh NVIDIA là đối thủ chính, AMD vẫn cần phải cẩn trọng những mối đe dọa mới nổi khác. Một số khách hàng của AMD đã bắt đầu tự phát triển chip cho riêng mình, một động thái nhằm giảm thiểu sự phụ thuộc vào những gã khổng lồ bán dẫn như AMD hay NVIDIA.

Amazon đã tự thiết kế chip cho máy chủ của hãng từ năm 2018 cho mảng dịch vụ web AWS. Trong khi đó, Google đã dành gần một thập kỷ để phát triển chip AI của riêng mình chip xử lý Tensor cho các thiết bị di động của hãng, bên cạnh chatbot có tên Bard được gấp rút ra mắt ngay sau khi ChatGPT tạo tiếng vang.

Bà Su phủ nhận những lo ngại rằng một ngày nào đó khách hàng của AMD có thể trở thành đối thủ cạnh tranh. Theo nữ CEO, các đối tác sẽ không thể làm được điều đó nếu thiếu đi chuyên môn kỹ thuật mà AMD đã xây dựng trong nhiều thập kỷ.

“Tôi nghĩ rằng không có khả năng để bất kỳ khách hàng nào của chúng tôi có thể tái tạo toàn bộ hệ sinh thái đó”, nữ CEO của AMD khẳng định.

---

Nguồn: Lisa Su - Người phụ nữ quyền lực thung lũng Silicon