Đòi độc lập cho Catalonia ở Tây Ban Nha: Vi hiến cũng làm

Người dân muốn thông qua cuộc bỏ phiếu để bày tỏ bất mãn. Ảnh: Skynews.
Đòi độc lập cho Catalonia ở Tây Ban Nha: Vi hiến cũng làm

Ngày 1/10/2017, hơn hai triệu dân vùng tự trị Catalonia, một khu vực sung túc và thịnh vượng nằm ở vùng Đông Bắc Tây Ban Nha – quê nhà của đội tuyển bóng đá Barcelona – đã ồ ạt kéo xuống đường bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý đòi ly khai và tuyên bố độc lập tại đây. Đó có lẽ là hình ảnh mà Thủ tướng Mariano Rajoy của Tây Ban Nha không muốn nhìn thấy nhất. Vị thủ tướng đầy bảo thủ này từng thề là sẽ dùng mọi biện pháp để nó không thể xảy ra.

Thủ tướng Rajoy đã dựa vào hệ thống tòa án để ngăn chặn cuộc trưng cầu dân ý, với lập luận rằng, nhà nước pháp quyền là nền tảng của một thể chế dân chủ. Tòa Bảo hiến Tây Ban Nha vốn đã tuyên phán, hành vi trưng cầu dân ý để ly khai Tây Ban Nha của người Catalonia là vi hiến. Vì vậy, chính quyền trung ương đã ra lệnh tạm giữ 14 vị quan chức, hầu hết là người Catalonia, có tham gia vào việc tổ chức bầu cử, cũng như tịch thu 9.8 triệu lá phiếu.

Nhưng bất chấp là Rajoy và chính quyền của ông ta có muốn hay không, thì cuộc trưng cầu dân ý bị phán là vi hiến này vẫn xảy ra. 90% người bỏ phiếu đã đồng ý với Thủ hiến Carles Puigdemon, ủng hộ quyết định đòi độc lập cho vùng tự trị Catalonia .


Người dân Catalonia tràn xuống đường ăn mừng Quốc khánh riêng của họ vào đầu tháng 9/2017. Ảnh: David Ramos/Getty Images- Click vào hình ảnh


Lịch sử mối quan hệ phức tạp giữa vùng Catalonia và nhà nước Tây Ban Nha

Là một vùng đất trù phú và giàu có, với 7.5 triệu dân (tương đương 16% dân số toàn quốc) cùng mức đóng góp 19% cho GDP của Tây Ban Nha hằng năm, Catalonia là một phần gắn liền với quốc gia này từ thế kỷ thứ 16.

Tuy họ có ngôn ngữ và văn hóa riêng, tinh thần dân tộc chủ nghĩa chỉ mới nổi lên trong một bộ phận dân chúng Catalonia trong thời gian gần đây.

Khi Hiến pháp Tây Ban Nha năm 1978 được thông qua, đã có 90% dân vùng Catalonia công nhận nó. Hiến pháp 1978 cho phép Catalonia có rất nhiều quyền lực, nhưng đồng thời cùng khẳng định “lãnh thổ toàn vẹn và thống nhất của Tây Ban Nha.” Catalonia là một khu vực tự trị, có quốc hội và chính phủ riêng, mà người đứng đầu chính phủ là vị thủ hiến. Tuy nhiên, theo Hiến pháp 1978, chỉ có Quốc hội của Tây Ban Nha mới có quyền sửa đổi hiến pháp.

Và đó là lý do mà Tòa Bảo hiến đã tuyên phán cuộc trưng cầu dân ý đòi ly khai ở Catalonia là vi hiến. Nhưng cho dù tòa phán như thế, người Catalonia vẫn hành động.


Làn sóng đòi độc lập ở Catalonia gia tăng trong thời gian vừa qua. Ảnh: Euronews.


Đã có hai việc khiến cho ngày càng có nhiều người ủng hộ phe ly khai đòi độc lập trong thời gian vừa qua. Trước hết, Tòa Bảo hiến không những phán cuộc trưng cầu dân ý là vi hiến, mà còn từ chối mở rộng quyền tự trị của Catalonia.

Thứ hai và là điều trọng yếu hơn, đó là các chính trị gia mang hơi hướm dân tộc chủ nghĩa ở Barcelona đã thành công trong việc khiến cho ngày càng có nhiều người dân bày tỏ nỗi oán ghét của họ đối với các lãnh đạo trung ương ở Madrid, sau cơn khủng hoảng tài chính năm 2009. Các đảng phái chính trị cổ xuý việc ly khai khỏi Tây Ban Nha đã đạt được một chiến thắng sít sao năm 2015 ở Catalonia.

Và thế là từ các nhà tiểu tư sản mang tinh thần dân tộc chủ nghĩa, cho đến phe chống tư bản chủ nghĩa theo tư tưởng vô chính phủ, tất cả bọn họ giờ đây đã đứng chung dưới một ngọn cờ. Một lực lượng thống nhất đã được thành lập để thực hiện một cuộc trưng cầu dân ý về vấn đề ly khai. Họ gọi đó là “quyền tự quyết”.


Thủ hiến vùng tự trị Catalonia và là phe chủ trương độc lập, Carles Puigdemont. Ảnh: Diariocrítico.com


Cuộc vận động đòi ly khai năm 2017 ở Catalonia và cuộc trưng cầu dân ý ngày 1/10/2017

Vào đầu tháng 9/2017, mặt trận ly khai nói trên đã thành công đòi hỏi Quốc hội Catalonia thông qua hai đạo luật. Thứ nhất, Quốc hội chấp nhận tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý. Sau khi có kết quả đồng thuận đa số, thì đạo luật thứ hai yêu cầu Quốc hội phải ngay lập tức tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha.

Thủ hiến Puigdemont không chỉ muốn thực hiện một cuộc trưng cầu dân ý ở Catalonia, mà ông ta muốn nó còn phải “có giá trị pháp lý.” Nên công bằng mà nói, thì chính quyền Tây Ban Nha cũng thành công đôi chút trong việc “phá bĩnh” kế hoạch nguyên thủy của Carles Puigdemont và Nội các của ông ta.

Trước tiên, Tòa Bảo Hiến Tây Ban Nha đã tuyên phán Quốc hội Catalina phải ngừng thực thi vô thời hạn cả hai điều luật nói trên vì chúng vi hiến.

Sau đó, Rajoy đã điều cảnh sát cơ động của Tây Ban Nha đến Catalonia để ngăn cản cuộc trưng cầu dân ý. Họ đã đóng cửa được khoảng 300 điểm bỏ phiếu, khiến cho hàng nghìn người bị thương vì những xung đột giữa cảnh sát và người đi bầu. Thế nhưng, cho dù là cảnh sát đã cố gắng để trấn áp, thì hàng nghìn địa điểm bỏ phiếu khác vẫn hoạt động được khắp vùng Catalonia. Chưa hết, một cuộc chiến trên mạng liên quan đến việc các cử tri đăng nhập không được vào trang ghi danh để bầu đã nổ ra.


Đụng độ giữa cảnh sát Tây Ban Nha và người dân Catalonia ngày bỏ phiếu. Ảnh: VOV News.


Các cáo buộc về việc cảnh sát Tây Ban Nha sử dụng vũ lực để đàng áp người đi bầu cũng được tung ra. Phe Puigdemont công bố một số đoạn video cho thấy cảnh sát Tây Ban Nha đã đánh đập những người biểu tình xếp hàng trước các địa điểm bỏ phiếu, trong đó có cả hình ảnh một bà cụ lấm lem trong máu.

“Ngày hôm nay, chính quyền Tây Ban Nha đã thua lại càng thua, và các công dân Catalan thì lại có thêm một lần chiến thắng,” Carles Puigdemont đã tuyên bố như thế sau khi bỏ phiếu gần thành phố Girona. Theo chính quyền Catalonia, đã có trên dưới 844 người dân và 12 viên cảnh sát bị thương trong các trận xô xát hôm 1/10/2017.

Tuy nhiên, không phải khu vực nào của vùng Catalonia cũng đụng độ trong bạo lực với cảnh sát. Tại Barcelona và một số nơi khác, người dân đã trật tự xếp hàng hằng giờ để bỏ phiếu một cách ôn hòa – trong niềm hoan hỉ của một chiến thắng cận kề. Cảnh sát ở các nơi đó cũng chỉ đứng quan sát đoàn người, bỏ mặc là có một lệnh cấm từ tòa án không cho phép cuộc trưng cầu dân ý được phép xảy ra vì lý do vi hiến.


Người dân thị xã Vic an ổn đi bầu. Ảnh: Reuters.


Tại thị xã Vic, cách Barcelona khoảng 70 km về phía Bắc – một điểm nóng của phe đòi độc lập – tất cả tám điểm bầu cử đều mở. Các nữ tu, người mù, người ngồi xe lăn, các bà mẹ ôm con nhỏ – tất cả mọi người đều tràn đến các điểm bỏ phiếu. Thị trưởng tại đó, bà Ana Erra, một người ủng hộ phe độc lập, đã hy vọng sẽ có ít nhất 90% trong số 20.000 cử tri tại đây đi bầu.

Đến cuối cùng, không ai có thể phủ nhận là Puigdemont và chính quyền ủng hộ độc lập cho Catalonia đã tạm chiến thắng vào ngày 1/10/2017.

Phe chính phủ Catalonia cho biết, có gần 2.3 triệu cử tri đã đi bầu và họ có được 2 triệu phiếu “đồng ý” với việc ly khai Tây Ban Nha. Thế nhưng, điều này có nghĩa là có hơn phân nửa tổng dân số ở đây không bỏ phiếu đồng ý. Con số này không sai biệt lắm so với lần lấy ý kiến trước vào năm 2014.

Những người phản đối việc ly khai thì vốn đã tự động tránh xa thị phi lần này. Kết quả bầu cử từ phe ly khai cũng không được kiểm chứng độc lập. Áp lực từ phía tòa án đã khiến cho một cơ chế cử tri đoàn ad hoc bị hủy bỏ. Cảnh sát Tây Ban Nha cũng đã tịch thu vài thùng phiếu mang đi.


Thủ tướng Mariano Rajoy của Tây Ban Nha. Ảnh: BBC.


Chính sách sai lầm của Thủ tướng Mariano Rajoy đối với Catalonia và những hệ lụy của nó

Đây không phải là lần đầu tiên chính quyền Tây Ban Nha phải đối mặt với vấn đề Catalonia muốn ly khai và tuyên bố độc lập. Và có lẽ sức kiên nhẫn của bất kỳ nhà cầm quyền nào cũng rất dễ dàng bị khiêu khích bởi những tuyên bố từ Thủ hiến Puigdemont.

Tuy nhiên, chính phủ của Thủ tướng Rajoy lại bị chỉ trích rất nặng nề lần này vì chính ông ta là người đã từ chối (từ vài năm trước) yêu cầu ngồi xuống thương thảo và xem xét những bất mãn của người dân Catalonia đối với chính quyền trung ương.

Nhiều người nhận xét, Tây Ban Nha vốn là một nền dân chủ đầy sức sống, chứ có đâu là một nhà nước toàn trị như một số người Catalonia gán ghép. Thế nhưng, chính cái cách xử sự của Rajoy trong toàn bộ quá trình đã cho thấy bản lĩnh chính trị hạn hẹp của ông ấy.

Ngay cái đêm trước ngày bỏ phiếu, Rajoy vẫn cương quyết khẳng định là “chẳng có cuộc trưng cầu dân ý nào cả”, mà tất cả chỉ là một “vở kịch” dàn dựng qua loa. Ông ta lên tiếng cảm ơn các lực lượng an ninh, và an ủi họ, “chúng ta chỉ là làm đúng những gì mà mình bị bắt buộc phải làm” để tuân thủ pháp luật mà thôi.

Rajoy còn nhấn mạnh thêm, chính quyền tự trị của Catalonia mới là kẻ phải chịu trách nhiệm toàn bộ vụ việc, nhưng cũng không quên chèn vào một câu, đó là ông vẫn muốn mời mọi người ngồi lại để thảo luận về vấn đề này.

Nhưng cái kiểu đặt cược rằng theo thời gian, kinh tế Tây Ban Nha sẽ hồi phục và giải tỏa được những bất bình của người dân như Thủ tướng Rajoy đã làm, thì còn là một phương pháp sai lầm hơn. Người dân vốn bất mãn với tình hình nguyên trạng của xã hội, mà nỗi oán hận đó không phải là một nhu cầu pháp lý. Đó vốn là một nhu cầu chính trị.

Sau trưng cầu dân ý không có nghĩa là Catalonia ngay lập tức trở thành một quốc gia

Thủ hiến Puigdemont đã sử dụng thành công phương pháp vận động quần chúng kiểu dân túy với hàng nghìn người biểu tình ở Barcelona phản đối cách hành xử của chính quyền Tây Ban Nha. Nhưng mong muốn “hợp pháp hóa” cuộc trưng cầu dân ý thì vẫn chưa đạt được. Tương tự như cuộc bỏ phiếu không chính thức vào năm 2014, Puigdemont vẫn không có đủ lực lượng ủng hộ để có thể thực sự biến vùng Catalonia thành một quốc gia độc lập.

Thị trưởng Ana Erra của thị xã Vic có thể là một số nhỏ trong những người tin vào chủ nghĩa dân tộc, mà lại hoài nghi rằng một bản tuyên ngôn độc lập đơn phương sẽ là bước kết tiếp cho vùng Catalonia.

“Tận đáy lòng mình, tôi dĩ nhiên muốn tin rằng điều đó sẽ xảy ra. Thế nhưng, lý trí cho tôi biết là chúng tôi cần phải thực hiện mọi việc từng bước một,” bà giải thích.

Các cuộc thăm dò dư luận tại đây thường xuyên cho thấy, chỉ có 40-45% người dân Catalonia ủng hộ độc lập khỏi Tây Ban Nha. Nhưng một số lớn hơn thì cho biết, họ muốn thông qua cuộc trưng cầu dân ý để bày tỏ thái độ bất mãn đối với tình hình nguyên trạng (status quo) tại đây.

Còn riêng đối với Thủ hiến Puigdemont mà nói, thì tuyên ngôn độc lập đơn phương là “nghĩa vụ của Quốc hội Catalonia đối với người dân lãnh thổ tự trị này.”

Thế nhưng, trên toàn bộ lãnh thổ Tây Ban Nha, vấn đề Catalonia đã khiến cho người dân tại nhiều thành phố khác xuống đường để phản đối việc vùng tự trị này đòi ly khai. Người Tây Ban Nha quan ngại việc một bộ phận dân chúng đã bỏ mặc phán quyết của Tòa Bảo hiến để tiếp tục bỏ phiếu đòi độc lập. Trong khi đó, không phải người nào ở Catalonia cũng đều có suy nghĩ và hành động như vậy.


Người dân Catalonia. Ảnh: Susana Vera/Reuters.


Luật sư Xavier Cappells tại thị xã Vic là người thuộc “thành phần thứ ba” – những người tuân thủ Hiến pháp Tây Ban Nha và phán quyết của tòa án, nhưng yêu cầu phạm vi quyền tự trị của Catalonia được mở rộng hơn qua con đường cải cách hiến pháp. Ông không bỏ phiếu bầu ngày 1/10/2017, vì cho rằng làm như thế là tạo ra một tiền lệ tồi tệ cho cách hành xử theo kiểu “mục đích biện minh cho phương tiện” khi bỏ mặc phán quyết của Tòa Bảo hiến.

Giờ đây, một cuộc bầu cử khu vực có thể sẽ là bước kế tiếp, sau những gì đã xảy ra ngày 1/10/2017. Chính quyền Tây Ban Nha phải chấp nhận sự thật là họ cần thương thảo việc cải cách và sửa đổi hiến pháp để giải quyết các vấn đề liên quan đến vùng tự trị Catalonia.

Đối thoại là tối cần thiết, nhưng trong một môi trường căng thẳng mang đầy các cáo buộc đến từ cả hai phe, thì việc muốn tìm ra tiếng nói chung sẽ không xảy ra nhanh chóng mà cũng chẳng hề dễ làm.

---

Vua Tây Ban Nha: Lãnh đạo Catalonia là những kẻ bất trung

Nhà vua Tây Ban Nha lên tiếng chỉ trích việc kích động cuộc trưng cầu dân ý của các lãnh đạo Catalonia là hành động vô trách nhiệm, bất trung và chia rẽ đất nước.

Theo CNN, Nhà vua Felipe của Tây Ban Nha đã xuất hiện trên truyền hình sau cuộc biểu tình với sự tham gia của hàng trăm nghìn người ủng hộ độc lập của Catalonia hôm 3/10.

"Những người tổ chức cuộc trưng cầu dân ý tại Catalonia đã chà đạp lên luật pháp, thể hiện sự bất trung không thể dung thứ đối với đất nước, đất nước đại diện cho quyền lợi của chính người Catalonia", Vua Felipe phát biểu.


Nhà vua Felipe của Tây Ban Nha. Ảnh: Telegraph.


Người đứng đầu Hoàng gia Tây Ban Nha chỉ trích các động thái kích động ly khai liên tiếp của các lãnh đạo Catalonia là vô trách nhiệm, đặt sự ổn định về kinh tế và xã hội của không chỉ Catalonia mà còn của cả Tây Ban Nha vào nguy cơ bất ổn.

Trong khi đó, xứ Catalonia vẫn sục sôi với các hoạt động ủng hộ độc lập. Hôm 3/10, 700.000 người đã xuống đường biểu tình phản đối sự trấn áp của cảnh sát Tây Ban Nha nhắm vào cuộc trưng cầu dân ý mà Madrid coi là "vi hiến" và "phá hoại sự thống nhất của quốc gia".


Cuộc biểu tình hôm 3/10 thu hút sự tham gia của 700.000 người Catalonia. Ảnh: CNN.


Trong bối cảnh bất đồng sâu sắc giữa chính phủ trung ương Tây Ban Nha và chính quyền tự trị Catalonia, cả hai bên đều không có dấu hiệu nhượng bộ.

Lãnh đạo Catalonia Carles Puigdemont cho biết chính quyền xứ tự trị này sẽ đơn phương tuyên bố độc lập trong "cuối tuần này hoặc đầu tuần sau". CNN nhận định tuyên bố độc lập của Catalonia sẽ đẩy Tây Ban Nha chìm sâu trong cuộc khủng hoảng hiến pháp.

Trong khi đó, Midrid gọi các sự kiện đang diễn ra ở Catalonia là "sự bất tuân hiến pháp nghiêm trọng". Bộ trưởng Nội vụ Juan Ignacio Zoido cho biết Madrid sẽ sử dụng mọi biện pháp cần thiết để vãn hồi trật tự. Cảnh sát quốc gia sẽ tiếp tục hiện diện tại Catalonia trong tuần tới bất chấp sự phản đối của người dân xứ tự trị này.


Catalonia là xứ tự trị giàu có ở phía đông bắc Tây Ban Nha. Ảnh: BBC.



Video: Catalonia và khao khát độc lập Lá cờ riêng, ngôn ngữ riêng... là chưa đủ với nhiều người ở xứ Catalonia. Thứ họ cần là hiện thực hóa giấc mơ được tách ra khỏi Tây Ban Nha, trở thành một quốc gia độc lập.

---

Vì sao người Catalonia quyết 'dứt áo' rời Tây Ban Nha?

Cuộc đối đầu giữa chính quyền xứ Catalonia và chính quyền ở Madrid lại lần nữa dâng cao, một bên muốn tách khỏi Tây Ban Nha, bên kia kiên quyết không để điều này xảy ra.

Chính quyền xứ Catalonia tổ chức trưng cầu dân ý vào ngày 1/10 để quyết việc ly khai rời khỏi chính quyền trung ương. Chính phủ Tây Ban Nha tuyên bố ngăn chặn cuộc bỏ phiếu và nói rằng nó "vi hiến". Điều này đã dẫn đến xung đột giữa 2 chính quyền, một ở Madrid, một ở Barcelona.

Tại sao người Catalonia muốn độc lập?

Phong trào đòi độc lập cho Catalonia kéo dài 3 thế kỷ nay, bắt đầu từ năm 1714 khi vua Philip V của Tây Ban Nha chiếm Barcelona. Kể từ đó, những người theo chủ nghĩa dân tộc vùng Catalonia liên tục đòi quyền tự trị cho vùng này. Khi tướng Francisco Franco lên nắm quyền thủ tướng Tây Ban Nha năm 1939, ông thi hành các chính sách đàn áp các nỗ lực tự trị ở Catalonia, quét sạch các định chế và ngôn ngữ riêng biệt ở đây.

Theo Guardian, phong trào độc lập hiện tại do Thủ hiến Carles Puigdemont dẫn đầu cho rằng Catalonia có quyền tự quyết về văn hoá, kinh tế và chính trị. Những người ủng hộ cảm thấy khu vực giàu có với 7,5 triệu dân này từ lâu đã cho đi nhiều hơn nhận lại trong quan hệ với Tây Ban Nha.

Sự ủng hộ ly khai đã phát triển trong vài năm qua khi Tây Ban Nha trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế khó khăn kéo dài. Nhiều người Catalonia vẫn còn giận dữ về quyết định của Toà án Hiến pháp Tây Ban Nha cách đây 7 năm, trong đó các phần của luật tự trị Catalonia năm 2006 đã bị hủy bỏ hoặc sửa đổi khiến quyền tự trị của họ không được mở rộng như mong muốn.


Nông dân treo lá cờ độc lập của xứ Catalonia trên đầu máy kéo trong một cuộc biểu tình ở Barcelona. Ảnh: AP.


Các cuộc thăm dò cho thấy 70% người Catalonia muốn được bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý. Tuy nhiên, họ vẫn còn lưỡng lự trước quyết định tách khỏi Tây Ban Nha. Một cuộc khảo sát 2 tháng trước cho thấy 49,4% người Catalonia phản đối ly khai trong khi 41,1% ủng hộ độc lập.

Catalonia chuẩn bị ly khai như thế nào?

Quốc hội Catalonia, nơi liên minh của ông Puigdemont chiếm đa số, đã tiến hành các bước chuẩn bị hướng tới ly khai trong hơn 1 năm qua.

Hồi tháng 6, Puigdemont thông báo cuộc trưng cầu dân ý sẽ được tổ chức vào tháng 10 và hỏi cử tri: "Bạn có muốn Catalonia trở thành một nước độc lập dưới hình thức nhà nước cộng hòa hay không?".

Tháng trước, sau một phiên họp căng thẳng của quốc hội địa phương, các nghị sĩ đã thông qua cái gọi là luật trưng cầu dân ý để mở đường cho cuộc bỏ phiếu.


Vị trí xứ Catalonia, khu vực phía đông bắc giàu có và đông dân của Tây Ban Nha. Đồ họa: BBC.


Chính quyền Catalonia khẳng định cuộc trưng cầu dân ý sẽ ràng buộc về mặt pháp lý và hứa tuyên bố độc lập khỏi Tây Ban Nha trong vòng 48 giờ sau khi có kết quả bỏ phiếu trong trường hợp phe ủng hộ ly khai giành chiến thắng.

Thủ tướng Tây Ban Nha Mariano Rajoy khẳng định cuộc trưng cầu dân ý sẽ không diễn ra và hứa sử dụng tất cả các phương tiện pháp lý để ngăn chặn cuộc bỏ phiếu.

Chính phủ Tây Ban Nha dựa vào đâu để ngăn chặn bỏ phiếu?

Chính phủ Tây Ban Nha lập luận rằng bất kỳ cuộc trưng cầu nào về độc lập của Catalonia là bất hợp pháp vì hiến pháp 1978 của Tây Ban Nha không đưa ra quy định về bỏ phiếu ly khai.

Tòa án Hiến pháp Tây Ban Nha, nơi đã đình chỉ luật trưng cầu dân ý được quốc hội Catalonia thông qua hồi tháng 9, đang xem xét liệu luật này có vi phạm hiến pháp hay không.

Tháng 3 năm nay, cựu thủ hiến Catalonia Artur Mas đã bị đình chỉ công tác trong 2 năm sau khi bị buộc tội không tuân theo tòa án hiến pháp. Ông Mas đã tổ chức một cuộc trưng cầu độc lập mang tính biểu trưng cách đây 3 năm dù không được tòa án cho phép.

Các thành viên hiện thời của chính quyền Catalonia cũng đang phải đối mặt với tòa án về vai trò của họ trong việc thúc đẩy độc lập.


Cảnh sát Tây Ban Nha đứng gác cạnh xe tuần tra bị người biểu tình phá hoại bên ngoài tòa nhà bộ kinh tế của chính quyền xứ Catalonia trong cuộc đột kích ở Barcelona, Tây Ban Nha, ngày 21/9. Ảnh: Reuters.


Căng thẳng gia tăng đáng kể trong tuần qua sau khi lực lượng cảnh sát dân sự Tây Ban Nha khám xét hàng chục tòa nhà của chính quyền khu vực tại Barcelona và bắt giữ 14 quan chức cao cấp. Cảnh sát đã thu giữ gần 10 triệu lá phiếu và tịch thu hơn 1,5 triệu tờ rơi, áp phích.

Puigdemont cáo buộc chính phủ Tây Ban Nha can thiệp vào quyền tự trị khu vực và tuyên bố tình trạng khẩn cấp. Khoảng 40.000 người đã xuống đường ở Barcelona tối 27/9 để phản đối các cuộc khám xét.

Trong bài phát biểu tối 27/9, Thủ tướng Rajoy nói với chính quyền khu vực: "Hãy chấm dứt sự leo thang của chủ nghĩa cực đoan và sự bất tuân một lần và mãi mãi".


Người Catalonia trong cuộc biểu tình sáng 1/10. Ảnh: AP.


Tương lai của xứ Catalonia ra sao?

Không ai biết trò chơi đuổi bắt giữa chính quyền Tây Ban Nha và Catalonia bao giờ mới kết thúc. Cả hai phía đều không có dấu hiệu nhượng bộ. Puigdemont nói cuộc trưng cầu dân ý sẽ vẫn được tiến hành trong khi Rajoy khẳng định điều ngược lại.

Không loại trừ khả năng chính phủ Tây Ban Nha sẽ dùng điều 155 của hiến pháp, một việc chưa từng có tiền lệ. Điều này sẽ cho phép chính quyền trung ương đình chỉ quyền tự trị của xứ Catalonia và tiếp quản để chấm dứt cuộc bỏ phiếu.

Tuy nhiên, sau các cuộc đột kích gây tranh cãi, lựa chọn này nhiều khả năng sẽ phản tác dụng. Việc áp dụng điều 155 không những có thể bị cộng đồng trong và ngoài nước xem là quá nặng tay mà còn khiến người dân Catalonia càng muốn độc lập.


Cảnh sát Tây Ban Nha đụng độ cử tri Catalonia Xô xát xảy ra giữa cảnh sát Tây Ban Nha và người Catalonia sau khi cảnh sát cố ngăn cử tri vùng này vào các điểm bỏ phiếu trưng cầu dân ý ly khai khỏi Madrid.

---

Catalunya
Catalunya (tiếng Catalunya: Catalunya, tiếng Occitan: Catalonha, tiếng Tây Ban Nha: Cataluña) [c][d] là một cộng đồng tự trị của Tây Ban Nha, tọa lạc ở miền đông bắc bán đảo Iberia. Catalunya bao gồm bốn tỉnh: Barcelona, Girona, Lleida, và Tarragona. Thủ phủ và thành phố lớn nhất Catalunya là Barcelona, và cũng là thành phố lớn thứ nhì Tây Ban Nha.

Catalunya bao gồm đa phần lãnh thổ trước kia của Thân vương quốc Catalunya (phần Roussillon nay đã thuộc về Pyrénées-Orientales của Pháp). Nó tiếp giáp với Pháp và Andorra về phía bắc, Địa Trung Hải về phía đông, Aragon về phía tây và Valenciavề phía nam. Các ngôn ngữ chính thức là tiếng Catalunya, tiếng Tây Ban Nha, và phương ngữ Aran của tiếng Occitan.[5]









Lịch sử
Cuối thế kỷ 8, Vương quốc Frank lập ra các bá quốc thuộc vùng Septimania và Marca Hispanica. Các bá quốc này là chư hầu phong kiến, nằm vắt qua và gần phía đông dãy Pyrénées, giữ vai trò là hàng rào phòng thủ chống người Hồi giáo xâm lấn. Các bá quốc phía đông của hai vùng biên thuỳ kể trên thống nhất dưới quyền cai trị của Bá tước xứ Barcelona, và sau này được gọi là Catalunya. Đến năm 1137, Barcelona và Vương quốc Aragón thống nhất thông qua hôn nhân, trở thành Vương quốc Liên hiệp Aragón. Thân vương quốc Catalunya trở thành căn cứ cho sức mạnh hải quân và công cuộc bành trướng trên Địa Trung Hải của Vương quốc Liên hiệp Aragón. Đến cuối thời Trung Cổ, văn học Catalunya trở nên hưng thịnh. Từ năm 1469 đến năm 1516, Quốc vương của Aragón và Nữ vương của Castilla kết hôn và cùng nhau cai trị hai vương quốc, song các tổ chức của hai bên vẫn riêng biệt. Trong Chiến tranh Pháp-Tây Ban Nha (1635-1659), người Catalunya khởi nghĩa (1640–1652) chống lại việc quân đội Hoàng gia đóng quân quy mô lớn trong khu vực, và lập ra một nước cộng hoà dưới quyền bảo hộ của Pháp. Theo các điều khoản của Hiệp định Pyrénées năm 1659 nhằm kết thúc chiến tranh, Tây Ban Nha nhượng một phần phía bắc Catalunya cho Pháp, hầu hết chúng được hợp nhất thành quận Roussillon. Trong Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha (1701–1714), Vương quốc Liên hiệp Aragón chống lại Quốc vương Felipe V của Tây Ban Nha thuộc Nhà Bourbon. Felipe V giành thắng lợi, dẫn đến bãi bỏ các thể chế phi Castilla trên toàn bộ Tây Ban Nha, thay thế tiếng Latinh và các ngôn ngữ khác như tiếng Catalunya bằng tiếng Tây Ban Nha (Castilla) trong các văn kiện pháp lý.

Trong thế kỷ 19, Catalunya chịu tác động nghiêm trọng từ các cuộc chiến tranh Napoléon và nội chiến Carlos. Đến nửa cuối thế kỷ này, Catalunya trải qua công cuộc công nghiệp hoá. Do của cải tăng lên nhờ mở rộng công nghiệp, tại Catalunya diễn ra phục hưng văn hoá đi kèm với chủ nghĩa dân tộc chớm nở, trong khi xuất hiện một số phong trào công nhân. Năm 1914, bốn tỉnh của Catalunya thành lập một Thịnh vượng chung. Đến khi chế độ dân chủ trở lại trong Đệ nhị Cộng hòa Tây Ban Nha (1931–1939), Chính phủ Catalunya được khôi phục với tư cách một chính phủ tự trị. Sau nội chiến Tây Ban Nha, chế độ độc tài của Francisco Franco ban hành các biện áp đàn áp, bãi bỏ các tổ chức Catalunya và quay lại cấm chỉ sử dụng một cách chính thức ngôn ngữ Catalunya. Từ cuối thập niên 1950 đến đầu thập niên 1970, Catalunya trải qua tăng trưởng kinh tế nhanh chóng, thu hút nhiều người lao động trên khắp Tây Ban Nha, biến Barcelona trở thành một trong các vùng đại đô thị công nghiệp lớn nhất châu Âu, và chuyển đổi Catalunya thành một địa điểm du lịch lớn. Kể từ khi Tây Ban Nha khôi phục chế độ dân chủ (1975–1982), Catalunya giành lại một số quyền tự trị về chính trị và văn hoá, và nay là một trong các cộng đồng năng động về kinh tế bậc nhất tại Tây Ban Nha.

Ngày 1 tháng 10 năm 2017, một cuộc trưng cầu dân ý được tổ chức tại Catalunya song toà án Tây Ban Nha tuyên bố đây là hành động bất hợp pháp.[6] Theo quan chức Catalunya, khoảng 2,26 triệu người trong số 5,34 cử tri đã bỏ phiếu, 90% trong số này ủng hộ độc lập.[7]

Hành chính
Catalunya được tổ chức hành chính thành các tỉnh, chia tiếp thành các comarca và khu tự quản. Quy chế Tự trị Catalunya năm 2006 thiết lập tổ chức hành chính gồm ba cấp chính quyền địa phương: vegueria, comarca, và khu tự quản.

Catalunya có bốn tỉnh, thể chế quản lý cấp tỉnh là Đoàn Đại biểu cấp tỉnh (tiếng Catalunya: Diputació Provincial, tiếng Tây Ban Nha: Diputación Provincial). Bốn tỉnh và dân số vào năm 2009:[8]

• Tỉnh Barcelona: 5.507.813 người.
• Tỉnh Girona: 752.026 người.
• Tỉnh Lleida: 439.253 người.
• Tỉnh Tarragona: 805.789 người.

Hiện tại có 948 khu tự quản (municipis) tại Catalunya, mỗi khu tự quản nằm dưới quyền quản lý của một hội đồng (ajuntament) do cư dân bầu ra trong các cuộc bầu cử địa phương. Hội đồng có số lượng thành viên (regidors) tuỳ theo dân số, họ bầu ra thị trưởng (alcalde hay batlle). Trụ sở là toà thị chính (ajuntament, casa de la ciutat hoặc casa de la vila).

Comarca (số nhiều: comarques) là các thực thể gồm các khu tự quản, được tạo ra để quản lý trách nhiệm và dịch vụ của chúng. Phân cấp khu vực hiện hành có nguồn gốc theo một sắc lệnh của Generalitat de Catalunya vào năm 1936, có hiệu lực cho đến năm 1939 khi bị Franco đình chỉ. Năm 1987, chính phủ thông qua một đề án phân chia lãnh thổ khác và đến năm 1988 có ba comarca mới được lập ra (Alta Ribagorça, Pla d'Urgell và Pla de l'Estany), và đến năm 2015 thì lập ra Moianès. Hiện tại Catalunya có 41 comarca. Comarca Val d'Aran (thung lũng Aran) có vị thế đặc biệt và chính quyền tự trị tại đó gọi là Conselh Generau d'Aran.[10] Vegueria (số nhiều: vegueries) là một loạt phân cấp mới, theo quy chế tự trị hiện hành thì vegueria được sự tính thay thế các tỉnh của Catalunya, và tiếp quản nhiều chức năng của các comarques.

Kế hoạch lãnh thổ Catalunya (Pla territorial general de Catalunya) tạo ra sáu khu vực chức năng tổng thể,[11] song được sửa đổi theo Luật 24/2001, công nhận Alt Pirineu i Aran là một khu vực chức năng mới tách từ Ponent.[12] Ngày 14 tháng 7 năm 2010, Nghị viện Catalunya phê chuẩn thành lập khu chức năng Penedès.[13]

• Alt Pirineu i Aran: Alta Ribagorça, Alt Urgell, Cerdanya, Pallars Jussà, Pallars Sobirà và Val d'Aran.
• Àmbit Metropolità de Barcelona: Baix Llobregat, Barcelonès, Garraf, Maresme, Vallès Oriental và Vallès Occidental.
• Camp de Tarragona: Tarragonès, Alt Camp, Baix Camp, Conca de Barberà và Priorat.
• Comarques gironines: Alt Empordà, Baix Empordà, Garrotxa, Gironès, Pla de l'Estany, La Selva và Ripollès.
• Comarques centrals: Anoia (8 khu tự quản), Bages, Berguedà, Osona và Solsonès.
• Penedès: Alt Penedès, Baix Penedès, Anoia (25 khu tự quản) và Garraf.
• Ponent: Garrigues, Noguera, Segarra, Segrià, Pla d'Urgell và Urgell.
• Terres de l'Ebre: Baix Ebre, Montsià, Ribera d'Ebre và Terra Alta.

Nhân khẩu
Năm 2016, dân số chính thức của Catalunya là 7.448.332 người.[14] Khoảng 1.104.782 cư dân không phải là công dân Tây Ban Nha, chiếm khoảng 15% dân số.[15] Vùng đô thị Barcelona có 5.217.864 người trên diện tích 2.268 km², và khoảng 1,7 triệu người sống trong bán kính 15 km từ trung tâm Barcelona. Vùng đại đô thị Barcelona gồm cả các thành phố như L'Hospitalet de Llobregat, Sabadell, Terrassa, Badalona, Santa Coloma de Gramenet và Cornellà de Llobregat.

Năm 1900, dân số Catalunya là 1.966.382 người và đến năm 1970 tăng lên 5.122.567 người.[14] Dân số gia tăng đáng kể là do bùng nổ nhân khẩu tại Tây Ban Nha trong thập niên 1960 và đầu thập niên 1970, cũng như là kết quả của di cư quy mô lớn trong nước từ các vùng nông thôn kinh tế yếu kém khác đến các thành phố công nghiệp thịnh vượng hơn trong vùng. Tại Catalunya, làn sóng di cư nội địa tập trung nhiều từ Andalucía, Murcia[16] và Extremadura. Người nhập cư từ các quốc gia khác định cư tại Catalunya vào thập niên 1990 và 2000, có một tỷ lệ lớn di dân từ Bắc Phi và Mỹ Latinh, và lượng người ít hơn đến từ châu Á và Đông Âu, họ thường sống trong các trung tâm đô thị như Barcelona và các khu vực công nghiệp.

Trong quá khứ, gần như toàn thể cư dân Catalunya là tín đồ Cơ Đốc giáo, cụ thể là Công giáo La Mã, song từ năm 1980 diễn ra xu hướng Cơ Đốc giáo suy thoái và song song là phát triển số người không tôn giáo (bao gồm vô thần và bất khả tri) và các tôn giáo khác. Theo một nghiên cứu vào năm 2014 do chính phủ Catalunya bảo trợ, 56,5% người Catalunya theo Cơ Đốc giáo, trong đó 52,4% theo Công giáo La Mã, 2,5% theo các giáo phái Tin Lành, 1,2% theo Chính thống giáo Đông phương và 0,4% theo Nhân chứng Jehovah. Trong khi đó, 18,2% dân chúng tự nhận theo thuyết vô thần, 12% là người bất khả tri, 7,3% là người Hồi giáo, 1,3% theo Phật giáo, và 2,3% thuộc các tôn giáo khác.[17]

Ngôn ngữ
Theo điều tra ngôn ngữ học của Chính phủ Catalunya vào năm 2013, tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ được nói nhiều nhất tại Catalunya (46,53% trả lời tiếng Tây Ban Nha là "bản ngữ"), tiếp đến là tiếng Catalan (37,26% nhận tiếng Catalan là "bản ngữ"). Trong sử dụng hàng ngày, 11,95% cư dân cho biết sử dụng hai ngôn ngữ ngang nhau, trong khi 45,92% chủ yếu sử dụng tiếng Tây Ban Nha và 35,54% chủ yếu sử dụng tiếng Catalan. Tồn tại khác biệt đáng kể, vùng đại đô thị Barcelona (và ở mức độ thấp hơn là khu vực Tarragona) là nơi tiếng Tây Ban Nha được nói nhiều hơn so với tiếng Catalan, còn tại các vùng có tính nông thôn cao hơn thì tiếng Catalan chiếm ưu thế rõ rệt so với tiếng Tây Ban Nha.[18]

Kể từ Quy chế Tự trị năm 1979, tiếng Aran (một phương ngữ của tiếng Occitan Gascon) cũng có vị thế chính thức và nhận bảo hộ đặc biệt tại Val d'Aran. Khu vực nhỏ này có 7.000 cư dân và là nơi duy nhất một phương ngữ của tiếng Occitan có vị thế chính thức hoàn toàn. Đến ngày 9 tháng 8 năm 2006, khi quy chế tự trị mới có hiệu lực thì tiếng Occitan trở thành ngôn ngữ chính thức trên khắp Catalunya. Tiếng Occitan là ngôn ngữ mẹ đẻ của 22,5% cư dân Val d'Aran.[19] Ngôn ngữ ký hiệu Catalan cũng được công nhận chính thức.[5]

Tiếng Catalan có nguồn gốc trên lãnh thổ lịch sử của Catalunya, được hưởng vị thế đặc biệt từ khi phê chuẩn quy chế tự trị vào năm 1979, theo đó quy định nó là "bản ngữ của Catalunya",[20] một thuật ngữ biểu thị nó là ngôn ngữ có vị thế pháp lý đặc biệt trong một lãnh thổ Tây Ban Nha, hoặc được nói trong một khu vực nhất định và có tính lịch sử. Dưới chế độ độc tài Franco, tiếng Catalan bị loại bỏ khỏi hệ thống giáo dục công lập và toàn bộ các sử dụng chính thức khác, chẳng hạn các gia đình không được phép đăng ký tên tiếng Catalan cho trẻ.[21] Mặc dù chưa từng bị cấm chỉ hoàn toàn, song xuất bản bằng tiếng Catalan bị hạn chế nghiêm ngặt vào đầu thập niên 1940, chỉ có các văn bản tôn giáo và văn bản tự xuất bản quy mô nhỏ mới được phép phát hành. Một số sách được xuất bản bí mật hoặc phá vỡ hạn chế bằng cách thể hiện ngày xuất bản là trước năm 1936.[22] Chính sách này thay đổi vào năm 1946, khi khôi phục phát hành văn bản tiếng Catalan một cách không hạn chế.[23] Sau khi kết thúc chế độ độc tài của Franco, các thể chế dân chủ tự quản mới được thành lập tại Catalunya tiến hành một chính sách ngôn ngữ dài hạn nhằm tăng cường sử dụng tiếng Catalan[24]

Kinh tế
Catalunya là khu vực công nghiệp hoá cao độ, có GDP danh nghĩa vào năm 2014 đạt 200 tỉ euro (cao nhất Tây Ban Nha)[25] và GDP bình quân đạt khoảng 27.000 euro, xếp sau Cộng đồng Madrid (khoảng 31.000 euro), Xứ Basque (khoảng 30.000 euro) và Navarra(khoảng 28.000 euro).[26] Cũng trong năm 2014, tăng trưởng GDP đạt 1,4%.[26] Trong những năm qua số lượng công ty có trụ sở tại Catalunya chuyển đến các cộng đồng tự trị khác tại Tây Ban Nha cao hơn so với xu hướng ngược lại. Năm 2014, Catalunya mất 987 công ty đến các nơi khác tại Tây Ban Nha (chủ yếu là Madrid), và đón nhận 602 công ty đến từ những nơi khác trong nước.[27]

Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính năm 2008, Catalunya được dự tính chịu suy thoái gần 2% GDP khu vực vào năm 2009.[28] Nợ của Catalunya vào năm 2012 ở mức cao nhất trong số toàn bộ các cộng đồng tự trị của Tây Ban Nha,[29] đạt 13.476 triệu euro, tức là 38% tổng nợ của 17 cộng đồng tự trị,[30] song trong những năm gần đây kinh tế khu vực khôi phục tiến triển tích cực và GDP tăng trưởng 3,3% vào năm 2015.[31]

Catalunya thuộc "Bốn động cơ của châu Âu", cùng với Milano của Ý, Lyon của Pháp và Stuttgart của Đức. Phân bổ các khu vực kinh tế giai đoạn 2000-2006 như sau:[32] Khu vực sơ khai chiếm 3% với lượng đất dành cho sử dụng nông nghiệp chiếm 33%; khu vực thứ hai chiếm 37% (so với 29% của toàn Tây Ban Nha), khu vực thứ ba chiếm 60% (so với 67% của toàn Tây Ban Nha)

Các địa điểm du lịch chính tại Catalunya là thành phố Barcelona, các bãi biển Costa Brava thuộc Girona, các bãi biển Costa del Maresme và Costa del Garraf từ Malgrat de Marđến Vilanova i la Geltrú và Costa Daurada thuộc Tarragona. Tại vùng Pyrénées cao có một vài khu trượt tuyết, nằm gần Lleida. Ngày 1 tháng 11 năm 2012, Catalunya bắt đầu thu thuế du lịch.[33] Tiền thu về sẽ được sử dụng để xúc tiến du lịch, và để duy trì cùng nâng cấp cơ sở hạ tầng liên quan đến du lịch.

Nhiều ngân hàng tiết kiệm đặt tại Catalunya, 10 trong số 46 ngân hàng tiết kiệm của Tây Ban Nha có trụ sở tại khu vực. Trong đó có ngân hàng tiết kiệm hàng đầu châu Âu là La Caixa.[34] Ngân hàng tư nhân đầu tiên tại Catalunya là Banco Sabadell, xếp hạng tư trong các ngân hàng tư nhân trên toàn quốc.[35] Thị trường chứng khoán Barcelona lớn thứ nhì Tây Ban Nha sau Madrid.

Ghi chú
1. ^ tiếng Catalunya và tiếng Occitan lần lượt là ngôn ngữ chính thức của toàn Catalunya và Val d'Aran, và là các ngôn ngữ chính thức theo Đạo luật Tự trị.[3]
2. ^ Là "ngôn ngữ chính thức của Nhà nước", theo hiến pháp Tây Ban Nha.[4]
3. ^ Phát âm:
• tiếng Catalunya: Catalunya [kətəˈluɲə] (miền Trung – dạng Chuẩn), [kataˈluɲɛ] (miền Tây)
• Tiếng Occitan (phương ngữ Aran): Catalonha [kataˈluɲɔ]
• tiếng Tây Ban Nha: Cataluña [kataˈluɲa]
4. ^ Trong tiếng Pháp, Catalunya là Catalogne ([kataloɲ]).

Tham khảo
1. ^ “Indicadors geogràfics. Superfície, densitat i entitats de població: Catalunya”. Statistical Institute of Catalonia. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2015.
2. ^ “IIdescat. Statistical Yearbook of Catalonia. Population density. Counties and Aran, areas and provinces”. www.idescat.cat. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2017.
3. ^ “Statute of Autonomy of Catalonia”. Gencat.cat. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2013.
4. ^ “The Spanish Constitution” (PDF). Agencia Estatal Boletín Oficial del Estado. BOE. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2016.
5. ^ a ă “Statute of Autonomy of Catalonia (2006), Articles 6, 50 - BOPC 224” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2014. Đã bỏ qua tham số không rõ |
6. ^ Burridge, Tom (1 tháng 10 năm 2017). “Catalan referendum: 'Hundreds hurt' as police try to stop voters”. BBC News. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2017.
7. ^ “Catalan referendum: Catalonia has 'won right to statehood'”. BBC. 1 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2017.
8. ^ “Padró municipal d'habitants. Xifres Oficials. Recomptes. Any 2010”. idescat. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 11 năm 2009. Truy cập ngày 20 tháng 7 năm 2010.
9. ^ “Actualització INE 2009”. Ine.es. 28 tháng 5 năm 2010. Bản gốc lưu trữ ngày 18 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2011. Đã bỏ qua tham số không rõ |df=(trợ giúp)
10. ^ “Ley 16/1990, de 13 de julio, sobre el régimen especial del Valle de Arán.”. Noticias Jurídicas. Truy cập ngày 20 tháng 7 năm 2010.
11. ^ “Pla territorial general de Catalunya”. Generalitat de Catalunya. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 7 năm 2010. Truy cập ngày 20 tháng 7 năm 2010.
12. ^ Aprovació del Pla territorial parcial de l'Alt Pirineu i Aran. Lưu trữ 13 May 2008 tại Wayback Machine.
13. ^ “El Parlament reconeix l'àmbit funcional del Penedès”. Avui. 15 tháng 7 năm 2010.
14. ^ a ă “Idescat. Anuari estadístic de Catalunya. Població. Províncies”. idescat.cat.
15. ^ “Statistical Yearbook of Catalonia”. idescat.cat. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2017.
16. ^ "Catalans woo immigrants in quest to split from Spain" Reuters, Jun 16, 2017
17. ^ a ă “Baròmetre sobre la religiositat i sobre la gestió de la seva diversitat” (PDF). Institut Opiniòmetre, Generalitat de Catalunya. 2014. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 26 tháng 9 năm 2017. p. 30. Quick data from the 2014 barometer of Catalonia.
18. ^ “Idescat. Dades demogràfiques i de qualitat de vida”. Idescat.cat. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010.
19. ^ Enquesta d'usos lingüístics de la població 2008, cap. 8. La Val d’Aran.
20. ^ “Statute of Autonomy of Catalonia (Article 6)”. Gencat.cat. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010. Đã bỏ qua tham số không rõ |df=(trợ giúp)
21. ^ Joan Miralles i Montserrat; Josep Massot i Muntaner (2001). Entorn de la histáoria de la llengua. L'Abadia de Montserrat. tr. 72. ISBN 978-84-8415-309-2.
22. ^ Pelai Pagès i Blanch (2004). Franquisme i repressió: la repressió franquista als països catalans 1939–1975. Universitat de València. ISBN 978-84-370-5924-2. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2011.
23. ^ Pelai Pagès i Blanch (2004). Franquisme i repressió: la repressió franquista als països catalans (1939–1975). Universitat de València. ISBN 978-84-370-5924-2.
24. ^ M. Teresa Turell (2001). Multilingualism in Spain: Sociolinguistic and Psycholinguistic Aspects of Linguistic Minority Groups. Multilingual Matters. ISBN 978-1-85359-491-5. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010.
25. ^ “PIB de las Comunidades Autónomas 2016”. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2016.
26. ^ a ă http://www.ine.es/prensa/np901.pdf
27. ^ “Empresas: Cataluña pierde, Madrid gana”. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2015.
28. ^ “BBVA no descarta que la economía catalana caiga un 2% • ELPAÍS.com”. Elpais.com. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010.
29. ^ "Spanish Region of Catalonia: Using Debt to Get Rich". CNBC News. Retrieved 14 October 2013.
30. ^ Financial Crisis (25 tháng 5 năm 2012). “"Catalonia calls for help from central government to pay debts". The Telegraph”. London: Telegraph.co.uk. Truy cập ngày 1 tháng 2 năm 2014.
31. ^ “Catalunya va créixer un 3,3% el 2015, una dècima més que Espanya”. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2016.
32. ^ “Structural Funds programmes in Catalonia – (2000–2006)” (PDF). Bản gốc (PDF)lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010.
33. ^ “Catalonia Tourist Tax”. Costa Brava Tourist Guide. Truy cập ngày 24 tháng 6 năm 2015.
34. ^ “Ranking of Savings Banks” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 29 tháng 10 năm 2008. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2010.
35. ^ “Profile of "Banc Sabadell" in Euroinvestor”. Euroinvestor.es. Truy cập ngày 6 tháng 1 năm 2011.

Theo Internet